بر طبق تعریف فرهنگستان علوم ایران، اگروفارستری (agroforestry) یا«جنگل وَرزی»به تلفیق عملیاتی از قبیل کاشت درخت، زراعت، پرورش گیاهان علوفه‌ای ومرتعی، دامداری و غیره در عرصه معین گفته می‌شود. به عبارت دیگر، اگروفارستری یعنی تلفیق مدیریت کشاورزی و پرورش درخت. اگروفارستری بیشتر در جنگلهای خارج از شمال اجرا می‌شود، ولی به گفته کارشناسان، چون اکثر زمین‌های کشاورزی و مناطق تخریب شده جنگلی شمال کشور بر روی دامنه‌های شیب دار قرار گرفته و فرسایش خاک دراین نواحی زیاد است ، به کارگیری این روش در برخی مناطق شمال، مناسب است. یکی از پژوهشگران مرکز تحقیقات کشاورزی ومنابع طبیعی استان مازندران در این باره به خبرنگار ایرنا گفت : پیشینه اگروفارستری به دهه‌های ۱۹۵۰ و ۱۹۶۰ میلادی بر می‌گردد. "یوسف گرجی بحری " افزود: در این سال‌ها، این سامانه کاربری سرزمین، برای مناطق گرمسیری استوایی و نیمه گرمسیری که در آنها جنگل از بین رفته و خاک در معرض فرسایش است ، به توصیه فائو آغاز شد. وی گفت: هدف از این کار، ایجاد اقتصاد روستایی «خودگردان» در آن مناطق بود تا ضمن حفظ جنگل، نیازهای روستاییان تأمین شود. گرجی بحری ادامه داد: سنت و فرهنگ زراعت و کاشت درخت از قبل در ایران وجود داشته است و می‌توان به کاشت توت و چای در لاهیجان یا کاشت صنوبر و تبریزی در اطراف مزارع و باغ‌های میوه در دیگر مناطق اشاره کرد. این پژوهشگر اظهارداشت: از دیگر سوابق اجرای اگروفارستری درایران کاشت درختان بادشکن در اطراف زمین‌های کشاورزی است و به طور کلی، این نوع درخت کاری، سنتی دیرینه در ایران است. به گفته او اگروفارستری برای مناطق جنگلی شمال توصیه نمی‌شود و برای جایی توصیه می‌شود که فعالیت اول، زراعت و فعالیت دوم، جنگلداری باشد. کارشناسان می‌گویند: کشت نواری درختان ومحصولات زراعی برروی خطوط تراز و استفاده از پوشش درختی برای حفاظت از زمین‌های شیب دار، از روش‌های زیستی بسیار موفق در عملیات حفاظت خاک و آبخیزداری است، باتوجه به این که اینسامانه هارا خود کشاورزان وکاربران اراضی، اداره می‌کنند، زمینه مشارکت مردم در حفظ منابع طبیعی فراهم می‌شود استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد نوشهر و چالوس درباره موارد اجرای اگروفارستری در ایران گفت: کاشت درخت خرما در اشکوب بالا همراه با زراعت، کاشت درخت کِرت [keret] همراه با زراعت گندم و کاشت درخت کهور همراه با بوته کاری برای تغذیه دام و زراعت از نمونه‌های استفاده از این شیوه تلفیقی‌است. " فرهنگ اسداللهی" افزود: همچنین می‌توان به کاشت درخت کنار همراه با زراعت باهدف کشت گیاهان دارویی، کاشت درخت بادام شیرین همراه زراعت یونجه، کاشت درخت توت همراه با چای و حفظ درخت بلوط در شرق جنگلهای شمال (حوالی بجنورد) همراه با کشت مو که از درخت برای تکیه گاه استفاده می‌شود ، اشاره کرد. وی ادامه داد: در برخی از اراضی جلگه‌ای شمال کشور، با کاشت درختانی نظیر زربین، توسکا، صنوبر، برای محافظت مزارع و تولید چوب، دیوار سبز ایجاد می‌شود. عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد واحد نوشهر و چالوس اظهارداشت : سکوبندی و درخت کاری ردیفی با گونه‌های دو منظوره باهدف تولید چوب و میوه و رعایت حفاظت خاک در حوزه‌های آبریز از دیگر مصادیق اگروفارستری است. اسداللهی بابیان اینکه درخت صنوبر تنها گونه‌ای است که با هدف تولید چوب استفاده عمومی دارد، گفت: در مناطق مختلف، درخت صنوبر با گردو، همراه با کشت صیفی جات با یونجه یا گندم، بااستفاده از روش"تونگیا" (، (taungya کاشته می‌شود. وی تصریح کرد: در جنوب کشور، گونه کرت به منظور تولید چوب برای لنج سازی، مورد علاقه مردم است و برگ و شاخه آن نیز خوراک دام می‌شود. این استادیار دانشگاه درباره ضرورت‌های استفاده از اگروفارستری گفت: کاهش سطح جنگلهای کشور، افزایش جمعیت و نیاز به مواد غذایی، کاهش سطح مراتع و افزایش چرای دام، نیاز فوری به‌محصولات و فرآورده‌های جنگلی،جلوگیری از تخریب جنگل و استفاده بهینه از زمین، مهم ترین دلایل روی آوردن به این روش‌ها است. اسداللهی ادامه داد: در جنگلهای شمال کشور، اولین بار اگروفارستری در "شیرگاه" سوادکوه در جامعه بلوطـ ممرزستان و سپس در رشت، گرجی سرا (نوشهر)، نور و چمستان، شرق گرگان و با گونه‌های بلوط، ممرز، توسکا، لیلکی ، گردو و صنوبر انجام شد. عضوهیأت علمی دانشگاه آزاد واحد نوشهر و چالوس افزود: عمده برنامه کشور برای اگروفارستری در منطقه غرب کشور و در جنگلهای زاگرس اجرا می‌گردد زیرا جنگل تراشی و تخریب جنگل در حاشیه روستاها به وفور دیده می‌شود. وی اظهارداشت : لازم است که تحقیقات اگروفارستری تقویت شود تا از این راه کشاورزان قادر شوند طبق اصل تولید مستمر، به حداکثر تولید نائل شوند. درختان در سیستم اگروفارستری با ریشه‌های طویل ، مواد غذایی را که با آبشویی به اعماق خاک منتقل شده است، جذب می‌کنند و آن را به صورت گیاخاک به سطح زمین بر می‌گردانند و موجب بهبود حاصلخیزی زمین می‌شوند. یکی از کارشناسان ناظر اداره کل منابع طبیعی غرب مازندران گفت: این اعتقاد که در جنگلهای شمال نباید اگروفارستری انجام داد درست نیست زیرا در نزدیکی خیلی از روستاها که جنگل تنک است، می‌توان این روش را اجرا کرد. "عباس تقی پور" افزود: برای مثال در زیر اشکوب درختان جنگلی می‌توان فندق، صیفی جات یا سیب زمینی کاشت و زمینه استقبال آن در بین مردم ، صد درصد فراهم است. این کارشناس ارشد جنگلداری ادامه داد: در برخی مناطق، مشکل کمبود علوفه وجود دارد که با اگروفارستری می‌توان این کمبود را جبران کرد. وی تاکید کرد: بهتراست طرح‌های اگروفارستری درقالب کتابچه طرح جنگلداری هر منطقه پیش بینی و تدوین شود تا از تعدد مدیریت و تداخل برنامه‌ها جلوگیری شود. تقی‌پور اضافه کرد : به دلیل آب و هوای مساعد جنگلهای شمال، در مقایسه با جنگلهای خارج از شمال، اگروفارستری در این مناطق بهتر و زودتر جواب می دهد. به گفته صاحبنظران ، برنامه‌های اگروفارستری ، به تعبیری جدایی اساسی از روش‌های مرسوم و کلاسیک جنگلداری محسوب می‌شود و گویا دستگاه‌های اداری و اجرایی موجود، کارایی لازم را برای رسیدن به اهداف آن ندارند. برخوردهای تخصصی و صنفی محدودی که بین کارشناسان و دانشمندان و دست اندرکاران رشته‌های جنگلداری، کشاورزی، دامپروری و مرتعداری به وجود می‌آید، مانعی در راه توسعه اگروفارستری است که باید با همکاری علمی واقدام عملی، برطرف شود.
اگروفارستری
- شروع کننده موضوع k..1
- تاریخ شروع