مديريت زنجيره تامين چيست ؟
تعاريف مختصر و جامعي كه ميتوان از زنجيره تامين و مديريت زنجيره تامين ارائه داد عبارتند از:
زنجيره تامين بر تمام فعاليتهاي مرتبط با جريان و تبديل كالاها از مرحله ماده خام (استخراج) تا تحويل به مصرفكننده نهايي و نيز جريانهاي اطلاعاتي مرتبط با آنها مشتمل ميشود . به طور كلي زنجيره تامين زنجيرهاي است كه همه فعاليتهاي مرتبط با جريان كالا و تبديل مواد ، از مرحله تهيه ماده اوليه تا مرحله تحويل كالاي نهايي به مصرفكننده را شامل ميشود . درباره جريان كالا دو جريان ديگر كه يكي جريان اطلاعات و ديگري جريان منابع مالي و اعتبارات است نيز حضور دارد . (Laudon & Laudon 2002)
مديريت زنجيره تامين بر يكپارچهسازي فعاليتهاي زنجيره تامين و نيز جريانهاي اطلاعاتي مرتبط با آنها از طريق بهبود در روابط زنجيره در جهت دستيابي به مزيت رقابتي قابل اتكا و مستدام ، مشتمل ميشود . بنابراين ، مديريت زنجيره تامين عبارت است از فرايند يكپارچهسازي فعاليتهاي زنجيره تامين و نيز جريانهاي اطلاعاتي مرتبط با آن از طريق بهبود و هماهنگسازي فعاليتها در زنجيره تامين تــــوليد و عرضه محصول .
براي بررسي يك سازمان منحصر به فرد در چارچوب اين تعاريف بايد هر دو شبكه تامينكنندگان و كانالهاي توزيع در نظر گرفته شوند . تعريف ارائه شده براي زنجيره تامين موضوعات مديريت سيستمهاي اطلاعات ، منبعيابي و تداركات ، زمانبندي توليد ، پردازش سفارشات ، مديريت موجودي ، انبارداري و خدمت به مشتري را دربر ميگيرد .
براي مديريت موثر زنجيره تامين ضروري است كه تامينكنندگان و مشتريان با يكديگر و در يك روش هماهنگ و با شراكت و ارتباطات اطلاعاتي و گفتوگو با يكديگر كار كنند . اين امر يعني جريان سريع اطلاعات در ميان مشتريان و عرضهكنندگان ، مراكز توزيع و سيستمهاي حملونقل ، بعضي از شركتها را قادر ميسازد كه زنجيرههاي عرضه بسيار كارايي را ايجاد نمايند . عرضهكنندگان و مشتريان بايد اهداف يكسان داشته باشند ؛ عرضهكنندگان و مشتريان بايد اعتماد متقابل داشته باشند . مشتريان در زمينه كيفيت محصولات و خدمات به تامينكنندگان خود اعتماد ميكنند . علاوه بر آن عرضهكنندگان و مشتريان بايد در طراحي زنجيره تامين براي دستيابي به اهداف مشترك و تسهيل ارتباطات و جريان اطلاعات با يكديگر شريك شوند . بعضي شركتها كوشش ميكنند تا كنترل زنجيره تامين خود را با كنترل عمومي عمودي و با استفاده از مالكيت و يكپارچگي تمام اجزاي مختلف در امتداد زنجيره تامين از تهيه مواد و خدمات تا تحويل محصول نهايي و خدمت به مشتري ، به دست آورند . اما حتي با اين نوع ساختار سازماني ، فعاليتهاي مختلف و واحدهاي عملياتي ممكن است ناهماهنگ باشند . ساختار سازماني شركت بايد بر هماهنگي فعاليتهاي مختلف براي دستيابي به اهداف كلي شركت تمركز كند .
در گام آتي پنج عملكرد براي مديريت در برابر چالشهاي زنجيره تامين بيان خواهيم نمود ...
پنج عملكرد براي مديريت در برابر چالشهاي زنجيره تامين كدامند ؟
پنج عملكرد براي مديريت در برابر چالشهاي زنجيره تامين كدامند ؟بسياري از تكنولوژيها و ابزارها در بهبود راهكارهاي زنجيره تامين مورداستفاده قرار ميگيرد . دامنه پيادهسازي تكنولوژي ، راههاي جديدي را براي تغيير ساختار سازماني از تكنولوژي سختافزار به تكنولوژي نرمافزار و اطلاعات براي سازماندهي ميگذارد . براي رسيدن به كارايي و اثربخشي در مديريت زنجيره تامين پنج عملكرد را براي مديريت تفكيك كردهايم كه اين پنج وظيفه تا اندازهاي عاملي براي سازماندهي است . مهارت و اثربخشي مديريت زنجيره تامين به صلاحيت و درستي اين پنج عملكرد وابسته خواهد بود .
1- ساختار شركاي زنجيره تامين :
طراحي زنجيره تامين بر اساس كارايي كه بر روي عوامل استراتژيك و با توجه و نيازمنديهاي مشتري براي طراحي زنجيره تامين است ، پايهريزي شده است ، به گونهايكه محدوده محصولات موجود ، سرويسها ، محصولات جديد يا بخش مشتريان را پوشش ميدهد . بر پايه آگاهي از محصول نهايي در زنجيره تامين پايهريزي ميشود . اين به اين مفهوم است كه در دوره طولاني ، كيفيت محصولات براي ادامه رقابت ، بايد توسعه و بهبود بيابد . همچنين يكپارچگي زنجيره تامين ، ميزان رقابتپذيري سازمان را تعيين خواهد كرد .
2- پياده سازي ارتباطات مشاركتي :
اين بخش به انواع مشاركتهاي ضروري براي شركت اشاره ميكند . اين عملكرد ارتباطات زنجيره تامين را به مشاركت با عوامل خارج از شركت گسترش ميدهد . هر تغييري در زنجيره تامين بايد به اطلاع شركا برسد و در كل زنجيره پياده شود . در اين قسمت عمليات پشتيبان فرايندهاي زنجيره تامين بيان مي شوند .
مديريت زنجيره تامين ، مشاركت موثر عوامل خارج از شركت را ايجاب ميكند . اما ارتباط هر شركت با شركتهاي خارج از آن بسيار مشكلزاست . در مورد شركا دقت به موارد زير ضروري است:
نقش سيستمهاي اطلاعاتي را در اصلاح زنجيره تامين نبايد ناديده گرفت . اين بخش نقش تكنولوژي را در اصلاح زنجيره تامين نشان ميدهد . تغييرات سيستمي بايد تغييرات (اصلاح) فرايندها و استراتژي شركت را تحتالشعاع قرار دهد .
شاخص اصلي بهبودي زنجيره تامين كاهش هزينه است . اين كوششها براي استراتژيها و سياستهاي كارايي انجام ميشود . پنج دليل اصلي هزينهزايي عبارتاند از :
5-1- عدم وضوح فرايند زنجيره تامين
5-2- تغييرات رويههاي داخلي و خارجي شركت
5-3- ضعف موجود در طراحي توليد
5-4- وجود اطلاعات ناقص براي تصميمگيري
5-5- ضعف حلقههاي زنجيره در ارتباط ميان شركا زنجيره تامين
در گام آتي از طرح كلي يك زنجيره تامين خواهيم گفت ...
طرح كلي يك زنجيره تامين
به طور كلي زنجيرهتامين زنجيرهاي است كه همه فعاليتهاي مرتبط با جريان كالا و تبديل مواد ، از مرحله تهيه ماده اوليه تا مرحله تحويل كالاي نهايي به مصرفكننده را شامل ميشود . در ارتباط با جريان كالا دو جريان ديگر كه يكي جريان اطلاعات و ديگري جريان منابع مالي و اعتبارات است نيز حضور دارد .
محققان و نويسندگان مختلف نگرشها و تعاريف متفاوتي را از زنجيره تامين ارائه كردهاند . برخي زنجيره تامين را در روابط ميان خريدار و فروشنده محدود كردهاند كه چنين نگرشي تنها بر عمليات خريد رده اول در يك سازمان تمركز دارد . گروه ديگري به زنجيره تامين ديد وسيعتري داده و آن را شامل تمام سرچشمههاي تامين (پايگاههاي تامين) براي سازمان ميدانند . با اين تعريف ، زنجيره تامين شامل تمام تامينكنندگان رده اول ، دوم ، سوم و ... خواهد بود . چنين نگرشي به زنجيره تامين ، تنها به تحليل شبكه تامين خواهد پرداخت . ديد سوم ، نگرش زنجيره ارزش پورتر است كه در آن زنجيره تامين شامل تمام فعاليتهاي موردنياز براي ارائه يك محصول يا خدمت به مشتري نهايي است . با نگرش ياد شده به زنجيره تامين ، توابع ساخت و توزيع به عنوان بخشي از جريان كالا و خدمات به زنجيره اضافه ميشود ؛ در واقع با اين ديد ، زنجيره تامين شامل سه حوزه تدارك ، توليد و توزيع است .
در گام آتي فرايندهاي عمده مديريت زنجيره تامين را بيان خواهيم نمود ...
تعاريف مختصر و جامعي كه ميتوان از زنجيره تامين و مديريت زنجيره تامين ارائه داد عبارتند از:
زنجيره تامين بر تمام فعاليتهاي مرتبط با جريان و تبديل كالاها از مرحله ماده خام (استخراج) تا تحويل به مصرفكننده نهايي و نيز جريانهاي اطلاعاتي مرتبط با آنها مشتمل ميشود . به طور كلي زنجيره تامين زنجيرهاي است كه همه فعاليتهاي مرتبط با جريان كالا و تبديل مواد ، از مرحله تهيه ماده اوليه تا مرحله تحويل كالاي نهايي به مصرفكننده را شامل ميشود . درباره جريان كالا دو جريان ديگر كه يكي جريان اطلاعات و ديگري جريان منابع مالي و اعتبارات است نيز حضور دارد . (Laudon & Laudon 2002)
مديريت زنجيره تامين بر يكپارچهسازي فعاليتهاي زنجيره تامين و نيز جريانهاي اطلاعاتي مرتبط با آنها از طريق بهبود در روابط زنجيره در جهت دستيابي به مزيت رقابتي قابل اتكا و مستدام ، مشتمل ميشود . بنابراين ، مديريت زنجيره تامين عبارت است از فرايند يكپارچهسازي فعاليتهاي زنجيره تامين و نيز جريانهاي اطلاعاتي مرتبط با آن از طريق بهبود و هماهنگسازي فعاليتها در زنجيره تامين تــــوليد و عرضه محصول .
براي بررسي يك سازمان منحصر به فرد در چارچوب اين تعاريف بايد هر دو شبكه تامينكنندگان و كانالهاي توزيع در نظر گرفته شوند . تعريف ارائه شده براي زنجيره تامين موضوعات مديريت سيستمهاي اطلاعات ، منبعيابي و تداركات ، زمانبندي توليد ، پردازش سفارشات ، مديريت موجودي ، انبارداري و خدمت به مشتري را دربر ميگيرد .
براي مديريت موثر زنجيره تامين ضروري است كه تامينكنندگان و مشتريان با يكديگر و در يك روش هماهنگ و با شراكت و ارتباطات اطلاعاتي و گفتوگو با يكديگر كار كنند . اين امر يعني جريان سريع اطلاعات در ميان مشتريان و عرضهكنندگان ، مراكز توزيع و سيستمهاي حملونقل ، بعضي از شركتها را قادر ميسازد كه زنجيرههاي عرضه بسيار كارايي را ايجاد نمايند . عرضهكنندگان و مشتريان بايد اهداف يكسان داشته باشند ؛ عرضهكنندگان و مشتريان بايد اعتماد متقابل داشته باشند . مشتريان در زمينه كيفيت محصولات و خدمات به تامينكنندگان خود اعتماد ميكنند . علاوه بر آن عرضهكنندگان و مشتريان بايد در طراحي زنجيره تامين براي دستيابي به اهداف مشترك و تسهيل ارتباطات و جريان اطلاعات با يكديگر شريك شوند . بعضي شركتها كوشش ميكنند تا كنترل زنجيره تامين خود را با كنترل عمومي عمودي و با استفاده از مالكيت و يكپارچگي تمام اجزاي مختلف در امتداد زنجيره تامين از تهيه مواد و خدمات تا تحويل محصول نهايي و خدمت به مشتري ، به دست آورند . اما حتي با اين نوع ساختار سازماني ، فعاليتهاي مختلف و واحدهاي عملياتي ممكن است ناهماهنگ باشند . ساختار سازماني شركت بايد بر هماهنگي فعاليتهاي مختلف براي دستيابي به اهداف كلي شركت تمركز كند .
در گام آتي پنج عملكرد براي مديريت در برابر چالشهاي زنجيره تامين بيان خواهيم نمود ...
پنج عملكرد براي مديريت در برابر چالشهاي زنجيره تامين كدامند ؟
پنج عملكرد براي مديريت در برابر چالشهاي زنجيره تامين كدامند ؟بسياري از تكنولوژيها و ابزارها در بهبود راهكارهاي زنجيره تامين مورداستفاده قرار ميگيرد . دامنه پيادهسازي تكنولوژي ، راههاي جديدي را براي تغيير ساختار سازماني از تكنولوژي سختافزار به تكنولوژي نرمافزار و اطلاعات براي سازماندهي ميگذارد . براي رسيدن به كارايي و اثربخشي در مديريت زنجيره تامين پنج عملكرد را براي مديريت تفكيك كردهايم كه اين پنج وظيفه تا اندازهاي عاملي براي سازماندهي است . مهارت و اثربخشي مديريت زنجيره تامين به صلاحيت و درستي اين پنج عملكرد وابسته خواهد بود .
1- ساختار شركاي زنجيره تامين :
طراحي زنجيره تامين بر اساس كارايي كه بر روي عوامل استراتژيك و با توجه و نيازمنديهاي مشتري براي طراحي زنجيره تامين است ، پايهريزي شده است ، به گونهايكه محدوده محصولات موجود ، سرويسها ، محصولات جديد يا بخش مشتريان را پوشش ميدهد . بر پايه آگاهي از محصول نهايي در زنجيره تامين پايهريزي ميشود . اين به اين مفهوم است كه در دوره طولاني ، كيفيت محصولات براي ادامه رقابت ، بايد توسعه و بهبود بيابد . همچنين يكپارچگي زنجيره تامين ، ميزان رقابتپذيري سازمان را تعيين خواهد كرد .
2- پياده سازي ارتباطات مشاركتي :
اين بخش به انواع مشاركتهاي ضروري براي شركت اشاره ميكند . اين عملكرد ارتباطات زنجيره تامين را به مشاركت با عوامل خارج از شركت گسترش ميدهد . هر تغييري در زنجيره تامين بايد به اطلاع شركا برسد و در كل زنجيره پياده شود . در اين قسمت عمليات پشتيبان فرايندهاي زنجيره تامين بيان مي شوند .
- سازماندهي تغييرات و نقش عملكردها در تغييرات زنجيره تامين
- فرايند مشاركتي براي طراحي مجدد زنجيره تامين
- اجراي ارزيابي ها و نقش آنها
- جايگاه عملكرد مديريت زنجيره تامين درون شركت
مديريت زنجيره تامين ، مشاركت موثر عوامل خارج از شركت را ايجاب ميكند . اما ارتباط هر شركت با شركتهاي خارج از آن بسيار مشكلزاست . در مورد شركا دقت به موارد زير ضروري است:
- مركز رقابت : هدف مديريت زنجيره تامين و انتخاب شركا چه تاثيري بر اهداف رقابتي دارد ؟
- انگيزه شركا
- ساختار شركا
نقش سيستمهاي اطلاعاتي را در اصلاح زنجيره تامين نبايد ناديده گرفت . اين بخش نقش تكنولوژي را در اصلاح زنجيره تامين نشان ميدهد . تغييرات سيستمي بايد تغييرات (اصلاح) فرايندها و استراتژي شركت را تحتالشعاع قرار دهد .
- عناصر سيستم زنجيره تامين
- نوآوري تكنولوژيكي
- استفاده از وابستههاي نرمافزاري
- مشكلات موجود در مراحل پيادهسازي
شاخص اصلي بهبودي زنجيره تامين كاهش هزينه است . اين كوششها براي استراتژيها و سياستهاي كارايي انجام ميشود . پنج دليل اصلي هزينهزايي عبارتاند از :
5-1- عدم وضوح فرايند زنجيره تامين
5-2- تغييرات رويههاي داخلي و خارجي شركت
5-3- ضعف موجود در طراحي توليد
5-4- وجود اطلاعات ناقص براي تصميمگيري
5-5- ضعف حلقههاي زنجيره در ارتباط ميان شركا زنجيره تامين
در گام آتي از طرح كلي يك زنجيره تامين خواهيم گفت ...
طرح كلي يك زنجيره تامين
به طور كلي زنجيرهتامين زنجيرهاي است كه همه فعاليتهاي مرتبط با جريان كالا و تبديل مواد ، از مرحله تهيه ماده اوليه تا مرحله تحويل كالاي نهايي به مصرفكننده را شامل ميشود . در ارتباط با جريان كالا دو جريان ديگر كه يكي جريان اطلاعات و ديگري جريان منابع مالي و اعتبارات است نيز حضور دارد .
محققان و نويسندگان مختلف نگرشها و تعاريف متفاوتي را از زنجيره تامين ارائه كردهاند . برخي زنجيره تامين را در روابط ميان خريدار و فروشنده محدود كردهاند كه چنين نگرشي تنها بر عمليات خريد رده اول در يك سازمان تمركز دارد . گروه ديگري به زنجيره تامين ديد وسيعتري داده و آن را شامل تمام سرچشمههاي تامين (پايگاههاي تامين) براي سازمان ميدانند . با اين تعريف ، زنجيره تامين شامل تمام تامينكنندگان رده اول ، دوم ، سوم و ... خواهد بود . چنين نگرشي به زنجيره تامين ، تنها به تحليل شبكه تامين خواهد پرداخت . ديد سوم ، نگرش زنجيره ارزش پورتر است كه در آن زنجيره تامين شامل تمام فعاليتهاي موردنياز براي ارائه يك محصول يا خدمت به مشتري نهايي است . با نگرش ياد شده به زنجيره تامين ، توابع ساخت و توزيع به عنوان بخشي از جريان كالا و خدمات به زنجيره اضافه ميشود ؛ در واقع با اين ديد ، زنجيره تامين شامل سه حوزه تدارك ، توليد و توزيع است .
در گام آتي فرايندهاي عمده مديريت زنجيره تامين را بيان خواهيم نمود ...