شرکت ایران خودرو سالهاست که وظیفه تامین خودروهای متوسط بازار را بر عهده دارد. در واقع بعد از خروج پیکان از خط تولید این شرکت، ایران خودرو برای همیشه با بازار خودروهای ارزان قیمت خداحافظی کرد و سایپا با افزایش تولید خانواده پراید توانست به تنهایی این بخش از بازار را تصاحب کند. در عوض ایران خودرو با عرضه محصولات خانواده پژو و سمند، در رده خودروهای متوسط بازار بی رقیب بود. ایران خودرو هرگز نتوانست دوباره به بازار خودروهای اقتصادی باز گردد. سایپا هم چند بار قصد ورود به حیطه محصولات ایران خودرو را داشت که هر بار با شکست مواجه شد.
اکنون خانواده محصولات پژو و سمند سالهاست که بر بازار خودروهای قشر متوسط جامعه ایران، حکمرانی می کنند. ایران خودرو از سالها پیش با عرضه پارس توانسته است بخش زیادی از بازار سدان های متوسط را قبضه کند. اما در چند سال اخیر شاهد رقیب تراشی درون خانوادگی برای این خودرو هستیم! ایران خودرو با معرفی دنا، بخشی از مشتریان دیروز پارس را به سمت محصول ملی جدیدش کشانده است. خودرویی که امروزه در دو نسخه معمولی و پلاس عرضه می شود. برای مقایسه امروز، دنا معمولی و پژو پارس LX را با توجه به فاصله قیمتی اندک، رو در روی یکدیگر قرار دادیم.
طراحی ظاهری
پژو پارس یا در اصطلاح عامیانه همان پژو پرشیا، فیس لیفت ایرانی پژو 405 است که در اواخر دهه هفتاد معرفی شد. هر چند عمر پارس در آستانه دو رقمی شدن است، اما هنوز هم چهره آن قدیمی نشده است و همچون پژو 206، طرفداران زیادی برای خود دارد. پژو پارس علاوه بر اینکه بارها در دوره های زمانی مختلف به پر فروش ترین محصول ایران خودرو تبدیل شده است، لقب پر افتخار ” بهترین فیس لیفت تاریخ صنعت خودروسازی ایران ” را هم دارد. پارس در واقع محصول همکاری مرکز تحقیقات ایران خودرو و طراحان پژو فرانسه است. در طراحی بیرونی پارس از پژو 406 الهام گرفته شده است. 406 جانشین رسمی 405 در اروپا بود. در واقع فرم چراغ ها، کاپوت، جلو پنجره و سپر پارس از همان الگوی زیبای 406 پیروی می کند که بر روی اتاق 405 پیاده سازی شده است.
طراحی نمای جلو پارس اتومبیلی خندان و خوش سیما را نشان می دهد که با چراغ هایی کشیده، جلو پنجره تک خط، لوگوی بزرگ شیر پژو و پروژکتورهای بزرگ روی سپر، همچنان توانسته است تا جوانی و شادابی طرح خود را حفظ کند. در نمای کناری، تفاوت اساسی پارس و 406 آشکار می گردد. طراحی درها، ستون ها و پنجره و حتی گلگیرهای پارس به طور کامل متعلق به 405 است. تنها با ایجاد تغییراتی در جزئیات، سعی بر القای شخصیتی لوکس تر برای پارس کرده اند. مواردی چون دستگیره های هم رنگ بدنه، زه های جدید، رکاب جدید زیر درها و آینه های جدید هم رنگ با بدنه که در سالهای اخیر با مدل راهنما دار جایگزین شده اند. پارس LX در سالهای گذشته با رینگ آلومینیومی عرضه می شد که مهم ترین تفاوت ظاهری این نسخه با پارس معمولی بود. اما متاسفانه در مدل های جدید با رینگ فولادی و قالپاق به مشتریان تحویل داده می شود!
در نمای عقب، الگو برداری از 406 بار دیگر به چشم می خورد، اما نه به غلظت نمای جلو! چراغ های عقب پارس همچون 406 ظاهری کشیده و دلربا دارند. محل نصب پلاک از سپر عقب به درب صندوق انتقال یافته است و سپر طرحی متفاوت با 405 دارد. چراغ ترمز سوم بیشتر پارس ها از نوع لامپی قدیمی است و ای کاش از چراغ ترمز LED پارس ELX در دیگر نسخه های این خانواده نیز استفاده می شد. به طور کلی شاید بتوان گفت که طراحی پارس بی نقص و زیباست، اما مدتها از دوره طراحی این خودرو گذشته است و اگر شرکت سازنده قصد متوقف کردن تولید آن را ندارد، شایسته است که ظاهر آن را با یک به روز رسانی یا فیس لیفت همراه سازد.
به دنا می رسیم. خودرویی جنجالی که از زمان رونمایی با حاشیه های فراوان روبرو شد. پروژه دنا با کد NX7 از میانه های دهه هشتاد در شرکت ایران خودرو تعریف شد. پروژه ای که با توجه به ناکامی پروژه سورن، در قالب نسل جدید سمند استارت خورد. البته همچون همیشه، خبری از پلت فرم جدید و تکنولوژی روز دنیا در دنا نبود و صرفا می شد به استایل جدید و نزدیک تر به خودروهای مدرن دل خوش کرد. ایران خودرویی ها ادعا می کنند که صفر تا صد طراحی دنا را در داخل کشور به انجام رسانده اند. با نگاهی به تناسبات طراحی این خودرو، می توان ادعای آنها را پذیرفت! چرا که عدم استفاده از زبان طراحی مشخص و کپی برداری های گوناگون از خودروهای روز جهان در جای جای بدنه، نشان می دهند که این طرح نمی تواند به دست یک شرکت طراحی معتبر خلق شده باشد.
در نمای جلو دنا، ترکیبی از چهره نسل آخر میتسوبیشی لنسر و دوج چارجر به چشم می خورد! چراغ های بزرگ با گرافیک خشن و جلو پنجره توری بزرگ که گویی یک پیشرانه غول آسای 8 سیلندر را در پشت خود مخفی کرده است! مه شکن های دشنه ای شکل هم اصلا مشخص نیستند که از کیا کادنزا الگو برداری شده اند! خطوط روی کاپوت نیز برداشت ناقصی از هیوندای سوناتا NF هستند! با تمام این اوصاف، چهره کلی دنا را می توان قابل دفاع دانست که در مقایسه با بسیاری از خودروها وطنی، یک گام جلوتر است. اما در نمای کناری، نقطه ضعف طراحان ایران خودرو برملا می شود. پروفیل درها و پنجره ها همان سمند است! البته این مورد در دنا پلاس تا حدودی اصلاح شده است! اما دنا معمولی به جز دستگیره های آسان بازشو و حذف زه ها، تفاوت دیگری با سمند مدل 81 ندارد! نکته جالب اینجاست که در نمونه های تحویلی جدید دنا نیز همچون پارس LX، شاهد حذف رینگ های آلیاژی و استفاده از قالپاق هستیم.
در نمای عقب، دنا از سوی مردم به خودروهای بسیاری تشبیه می شود. عده ای آن را شبیه به هیوندای اکسنت می دانند. عده دیگری هم که اکثرا قصد خرید دنا را دارند، چراغ های عقب آن را به مانند چراغ های مرسدس بنز کلاس C می بینند! هر چند طراحی و گرافیک LED چراغ های دنا زیبایی خاص خود را دارد، اما با اندکی دقت می توان فهمید که هیچ اشتراکی میان نمای عقب و جلوی این خودرو در کار نیست! در واقع گویی طراحان بعد از طراحی نمای جلو، در نمای جانبی استراحت کرده اند و با رسیدن به نمای عقب، چشمان خود را بر آنچه که تا آن لحظه طراحی کردند، بسته اند! سبک طراحی جلو و عقب دنا کاملا متفاوت است و دو خودرو جداگانه را به نمایش می گذارد. طراحی درب صندوق و سپر عقب دنا هم در کمال سادگی انجام شده است و نکته خاصی را شامل نمی شود.
طراحی کابین
ایران خودرو در فاز اول طراحی پارس، تغییرات چندانی برای کابین و دیزاین داخلی در نظر نگرفته بود. به همین علت تمام پارس های تولید شده تا اوایل دهه نود با داشبورد مشترک با 405 عرضه شدند. تنها تفاوت آنها، تریم داخلی دو رنگ، تزئینات چوبی، دماسنج کابین و شیشه های برقی عقب بود. اما در سال های اخیر بعد از اجباری شدن نصب کیسه هوا برای سرنشین جلو در خودروهای داخلی، ایران خودرو اقدام به طراحی داشبوردی جدید برای خانواده 405 و پارس کرده است. داشبوری که در پارس با تریم کرم – خاکستری عرضه می شود و مجهز به تهویه اتوماتیک، پنل سیستم صوتی جدید، فرمان جدید با دکمه های کنترلی و صفحه کیلومتر جدید است. طراحی داخلی جدید پارس را می توان قابل قبول دانست و ادعا کرد که استاندارد های لازم برای یک خانواده ایرانی را دارد. همچنین در این داشبورد جدید می توان نمایشگر فابریک را به راحتی نصب کرد. غربیلک فرمان پارس LX نیز ظاهری زیبا و خوش دست دارد که با الگو برداری از خودروهای وارداتی طراحی شده است.
اما دنا! افزون بر طراحی خارجی این خودرو که محل اختلاف و بحث بسیار است، طراحی کابین آن نیز جنجال های زیادی دارد. قطعا هر فرد ماشین بازی در برخورد اول با داشبورد دنا، به سرعت به یاد محصولات کمپانی کره ای معروف هیوندای می افتد. در واقع همان سال اول رونمایی دنا، رندرهای گرافیکی این داشبورد منتشر شده بود. اما نسخه های پرتو تایپ دنا با داشبورد سورن ELX رونمایی شدند. سرانجام در اولین مدل های تولید انبوه دنا، داشبورد جدید با کیفیتی پایین تر از آنچه که تصور می شد، بر روی خودروها قرار گرفت. طرح کنسول مرکزی این داشبورد شباهت زیادی به هیوندای سوناتا YF دارد. حتی ایران خودرویی ها در طراحی نمایشگر تهویه و چیدمان کلیدها نیز از سوناتا الگو برداری کرده اند. صفحه کیلومتر هم که جای توضیح ندارد. طراحی داخلی دنا با وجود کپی بودن، طرحی جسورانه برای ایران خودرو است که اولین بار توانسته تا حدودی، حال و هوای خودروهای مدرن را به کابین یک خودرو ملی انتقال دهد.
صحبت از کیفیت کابین در خودروهای داخلی امری بیهوده به نظر می رسد. با این حال بیایید دو خودرو را با یکدیگر مقایسه کنیم. بسیاری معتقدند که داشبورد قدیم پارس، کیفیت به مراتب بالاتری از نمونه های جدید داشت! داشبورد جدید هر چند ظاهر زیباتر و امروزی تری دارد، اما پلاستیک های کرم رنگ و خاکستری به کار رفته در آن، بویی از کیفیت نبرده اند. در واقع شرم آور است که بگوییم کیفیت داشبورد پارس، حتی از بسیاری از خودروهای چینی بازار هم پایین تر است. از آن بدتر، تزئینات طرح چوب داشبورد و رودری ها است که گویی از پلاستیک بازیافتی تولید شده اند! اما در دنا اوضاع اندکی امیدوار کننده تر به نظر می رسد. تریم تمام مشکی با پلاستیک هایی که مرغوب تر از پارس هستند. همچنین استفاده از مخمل در رودری ها، حس لوکسی بیشتری به کابین بخشیده اند. با این حال کیفیت قطعات نقره ای رنگ طرح کروم در کابین دنا و غربیلک فرمان، هرگز چنگی به دل نمی زند.
امکانات رفاهی و ایمنی
پژو پارس از ابتدای عرضه، با هدف جبران کمبودهای تجهیزاتی پژو 405 به بازار آمد. اما شاید این روزها دیگر وجود تجهیزاتی چون شیشه بالابرهای برقی عقب برای مشتریان، جذاب و لوکس تلقی نگردد. بنابراین ایران خودرو برای جبران عقب ماندگی از رقیب های چینی، در فاز دوم طراحی داشبورد پارس، امکانات جدیدی برای این محصول در نظر گرفت. از جمله آپشن های اضافه شده به پارس می توان دکمه های کنترل سیستم صوتی از روی فرمان (اینتر فیس)، هندزفری بلوتوث با قابلیت مکالمه تلفنی و سیستم تهویه مطبوع هوشمند اتوماتیک با نمایشگر دیجیتالی اشاره کرد. افزون بر این آپشن ها، ایران خودرو امکانات ویژه ای برای پارس LX در نظر گرفته است که از میان آنها می توان به آینه های تاشونده برقی، شیشه های سولار ضد اشعه UV مضر خورشید، سنسورهای پارک عقب، پاور ویندوز مجهز به آنتی ترپ، تنظیم برقی پشتی صندلی های جلو و آنتن اکتیو اشاره کرد. پارس LX با این تجهیزات، ارزش خرید خود را نسبت به رقبای جدیدترین همچون دنا حفظ کرده است.دنا نسل جدید سمند و لوکس ترین خودرو ملی ایران است. بنابراین باید امکانات رفاهی قابل قبولی داشته باشد. از ابتدا نیز برنامه ایران خودرو برای دنا، جدا از دیگر محصولاتش بود. هر چند که امروز مواردی چون رینگ آلومینیومی و کروز کنترل از روی این محصول برداشته شده است، اما باقی آپشن های این خودرو همچنان آن را در مدار رقابت با دیگر خودروهای بازار نگه می دارند. مهم ترین آپشن دنا، نمایشگر مولتی مدیای لمسی آن است که به نوعی می توان گفت دنا اولین خودرو ایرانی بود که به طور فابریک با نمایشگر عرضه شد. این نمایشگر به سیستم رهیاب جهانی مجهز است که این مورد نیز در خودروهای داخلی بی سابقه به شمار می رود. کیفیت تاچ این نمایشگر نیز قابل قبول است. اما از دیگر امکانات مهم دنا می توان به جمع کن برقی آینه ها، ایموبلایزر، شیشه های ضد UV، سیستم هشدار دهنده هوشمند مرکزی، سیستم عیب یاب مرکزی (مولتی پلکس)، سیستم کنترل بخار بنزین، سیستم قطع سوخت خودکار، سیستم ایزوفیکس برای نصب صندلی کودک در صندلی های عقب، فرمان جمع شونده تلسکوپی، چراغ بدرقه، سنسور پارک عقب، 4 بلندگو به همراه تیوتر و زیر آرنجی جلو و عقب اشاره داشت.
در بحث ایمنی، هر دو خودرو به دو کیسه هوا برای سرنشینان جلو و ترمز ABS+EBD مجهز شده اند. امنیت هیچ کدام از این دو خودرو توسط موسسات معتبر جهانی مورد آزمایش و بررسی قرار نگرفته است و امتیاز مشخصی برای ایمنی آنها نمی توان قائل شد. اما، اختلاف سن دو خودرو در ایمنی غیر فعال آنها تفاوت ایجاد می کند. پارس اتومبیلی است که بر اساس اتاق سال خورده پژو 405 شکل گرفته است و در صورت شرکت در آزمون های ایمنی، هرگز نمی تواند استحکام مناسبی از خود نشان دهد. در واقع تکنولوژی ساخت پارس به سه دهه پیش باز می گردد! اما در آن طرف، دنا هم اگرچه از پلت فرم به روزی بهره نمی برد و در بیشتر بخش های فنی با پلت فرم پژو اشتراک دارد، اما در پروسه از نو طراحی شدن جلو و عقب آن، استانداردهای جدید رعایت شده است و به ادعای ایران خودرو، قادر به پاس کردن استاندارد اروپایی برخورد با عابر پیاده نیز هست. بنابراین این دو شاید از لحاظ ایمنی به امکانات مشابهی تجهیز شده باشند، اما در لحظه برخورد و تصادف، اتاق دنا دیرتر از پارس جان سرنشینانش را می گیرد!
تجربه راندن
پژو پارس سالها با پیشرانه نام آشنای XU7 عرضه می شد. همان پیشرانه ای که از دهه هشتاد با پیشرانه 2000 سی سی پژو 405 های کاربراتوری جایگزین شد. از همان سال های ابتدایی، پارس ELX به عنوان نسخه قدرتمند پارس با موتور 1.8 لیتری 16 سوپاپ شرکت پژو سیتروئن، به موازات پارس معمولی به فروش می رسید. اما در سال های پایانی دهه هشتاد، ایران خودرو طبق عادت جابجا کردن پیشرانه بین محصولات، موتور TU5 متعلق به پژو 206 تیپ 5 را بر روی پارس قرار داد. پیش از پارس، این موتور بر روی سمندهای صادراتی آزمایش شده بود. اما پارس TU5 تحت عنوان ” پارس LX ” وارد بازار شد. هر چند موتور TU5 بر روی کاغذ عملکرد بهینه تری از پیشرانه قدیمی XU7 دارد، اما به اذعان بسیاری از مالکان و کارشناسان، نصب این پیشرانه بر روی پارس تنها به کاهش جزئی مصرف سوخت خودرو منجر می شود نه شتاب و چالاکی آن!
بنابراین عجیب نیست وقتی در میان اظهار نظرها بشنویم که پارس های معمولی در سرعت های بالا، کشش و شتاب ثانویه بهتری از پارس های ELX به اجرا می گذارند. با این همه، موتور TU5 در مقایسه با XU7، پیشرانه به مراتب مدرن تری است که آلایندگی و مصرف سوخت پایین تری هم دارد. میانگین مصرف سوخت پارس LX در شهر و جاده، 7.5 لیتر در هر 100 کیلومتر از سوی ایران خودرو اعلام شده است. در حالی که همین میانگین برای پارس سال با موتور XU7، بالاتر از 9 لیتر عنوان می شود! هر چند که نمی توان به اعداد اعلامی کارخانه اعتماد کرد، اما شکی نیست که در بدترین حالت ممکن هم پارس LX، بیشتر از دیگر اعضای خانواده پرشیا هوای جیب شما را دارد! کیفیت سواری پارس LX نرم و قابل قبول است و برای یک خانواده ایرانی، دردسر خاصی به همراه ندارد.
در روز اول قرار بود که دنا با دو نوع پیشرانه به بازار راه بیاید. پیشرانه نخست، موتور ملی EF7 که پیش از آن بر روی سمند هم سوار شده بود. اما پیشنهاد دوم، موتور جدیدی با نام XUM! یک موتور عجیب با 1900 سی سی حجم که در واقع به عنوان جایگزینی برای پیشرانه 1.8 لیتری 16 سوپاپ پارس ELX طراحی شده بود! اما دنا هیچ گاه رنگ XUM را به خود ندید. پیشرانه EF7 در تیراژی زیاد بر روی دنا قرار گرفت و در واقع EF7 با دنا جای خود را در بازار یافت. EF7 یک پیشرانه مدرن 16 سوپاپ است که از فناوری زمان بندی متغیر سوپاپ ها (CVVT) بهره می برد. هر چند EF7 بر روی کاغذ پیشرانه قوی و کم مصرفی است، اما در عمل با توجه به گیربکس قدیمی خانواده سمند و وزن زیاد خودرویی چون دنا، هرگز نمی تواند آن طور که باید خود را نشان دهد. در مجموع نمی توانیم هیچ یک از دنا و پارس را در بحث شتاب بر دیگری غالب بدانیم.
مصرف سوخت ترکیبی پیشرانه EF7 بر روی دنا را 7.8 لیتر در هر 100 کیلومتر برآورد کرده اند. عددی که بر روی کاغذ بالاتر از میانگین مصرف پارس LX است. در میدان عمل هم، وزن بیشتر دنا قطعا در مصرف بیشتر آن در مقایسه با برادر شیر نشانش، تاثیر گذار است. سواری دنا با توجه به شباهت زیاد سیستم تعلیق آن با پژو پارس، عملکردی مشابه دارد. یک سواری نرم و بدون کوبش که مورد پسند خانواده های ایرانی است. هر چند که در بحث هندلینگ و پایداری، هنوز متاسفانه نه دنا و نه هیچ کدام از خودروهای داخلی، به سیستم کنترل پایداری (ESP) مجهز نشده اند. البته که پایداری خانواده سمند به دلیل وزن بالاتر و فنر بندی جدیدتر، در مجموع بهتر و قابل اعتمادتر از خانواده پژو است.
پژو پارس LX
| کلاس بدنه | سدان |
| ابعاد بدنه (mm) | 4498*1704*1410 |
| فاصله محوری (mm) | 2670 |
| تعداد سیلندر | 4 |
| حجم موتور (cc) | 1587 |
| تعداد سوپاپ | 16 |
| حداکثر قدرت (hp) | 105 |
| حداکثر گشتاور (n.m) | 155 |
| گیربکس | 5 دنده دستی |
| ترمز جلو | دیسکی |
| ترمز عقب | کاسه ای |
| نوع فرمان | هیدرولیک |
| وزن خالص (kg) | 1215 |
| مصرف سوخت ترکیبی (lit/100 km) | 7.5 |
| ظرفیت باک (lit) | 66 |
ایکو دنا:
| کلاس بدنه | سدان |
| ابعاد بدنه (mm) | 4558*1944*1460 |
| فاصله محوری (mm) | 2671 |
| تعداد سیلندر | 4 |
| حجم موتور (cc) | 1645 |
| تعداد سوپاپ | 16 |
| حداکثر قدرت (hp) | 114 |
| حداکثر گشتاور (n.m) | 155 |
| گیربکس | 5 دنده دستی |
| ترمز جلو | دیسکی |
| ترمز عقب | دیسکی |
| نوع فرمان | هیدرولیک |
| وزن خالص (kg) | 1258 |
| مصرف سوخت ترکیبی (lit/100 km) | 7.8 |
| ظرفیت باک (lit) | 66 |
ایکو دنا
نقاط مثبت: طراحی مدرن نسبت به رقبا، داشبورد جدید و متفاوت، نمایشگر لمسی، پایداری خوب، پیشرانه مدرن و کم مصرفنقاط منفی: فضای کم پا در ردیف عقب، قطعات ظاهری گران قیمت، وزن زیاد
پژو پارس
نقاط مثبت: امکانات رفاهی مناسب، کابین و صندوق عقب جادار، موتور کم مصرف، قطعات یدکی فراواننقاط منفی: ظاهر قدیمی، کیفیت پایین متریال کابین، ایمنی ضعیف
