[ابنیه تاریخی ایران]:گزیده ای از طرح مطالعات معماری اماکن متبرکه استان آذربایجان شرقی

[mpb]

• مهندسان معماری اوسا طرح افتخار دارد که پروژه مطالعاتی اماکن متبرکه استان در قالب کتابی تحت عنوان « شماری از زیارتگاه های استان آذربایجان شرقی » در سال 1390 در سیزدهمین جشنواره بین المللی پژوهش فرهنگی سال به عنوان اثر شایسته محور فرهنگ و مذهب مورد تقدیر قرار گرفت.

این پروژه زیر نظر بنیاد ایرانشناسی در پائیز 88 آغاز شد و به یاری خداوند متعال و با تلاش مستمر و شبانه روزی گروه پژوهشی، در مدت زمان 5 ماه و زودتر از برنامه زمانبندی پیش بینی شده به اتمام رسید. پروژه مذکور در نهایت مشتمل بر 183 مورد از اماکن متبرکه استان بود که شهرهایی از جمله آذرشهر، اسکو، اهر، بستان آباد، بناب، تبریز، سراب، شبستر، عجب شیر، کلیبر، مراغه، هریس و روستاهای تابعه این شهرها را شامل می شد.

فرآیند مطالعاتی این پروژه به ترتیب شامل مراحل زیر بود :
1- حضور در محل.
2- برداشت میدانی و تهیه عکس از بنا و محوطه مورد نظر.
3- تهیه کروکی از پلان، مقاطع و نماهای ساختمان و محیط پیرامون.
4- انتقال داده ها به رایانه و ترسیم دقیق و فنی پلان و نماها با معرفی فضاهای موجود و ارائه نقشه سه بعدی از بنا.
5- تحلیل معماری و توصیف کارشناسانه و تخصصی عناصر معماری موجود.
6- آسیب شناسی معماری بنا.


منبع:مهندسان معماری اوسا طرح

 

[mpb]

امامزاده جعفر ابن جمال

امامزاده جعفر ابن جمال

بقعه سید حمزه در شهر تبریز، محله ی سرخاب، خیابان ثقه السلام و در جوار مقبره الشعرا واقع شده است و از امامزده های معروف و مشهور شهر تبریز به شمار می رود. بنای زیارتگاه از داخل محوطه ی سیاحتی و تفریحی مقبره الشعرا به خوبی نمایان است و تلفیق این دو در کنار هم، که یکی مربوط به قرون پیشین و دیگری مربوط به قرن حاضر است دقت هر بیننده ای را بر می انگیزد. طاق مرمرین سردر ورودی صحن مجموعه ی سید حمزه که در حال حاضر ورودی اصلی امامزاده سید حمزه محسوب می شود، از چهار قطعه سنگ مرمر سنگین و ضخیم تشکیل یافته و در پیشانی آن از دو سو به طور متقابل با خط ثلث عالی آیه ی شریفه ی « اُدخلوها بسلامٍ آمنین » و در زیر هر یک از آنها در میان یک ترنج عبارت « یا مفتح البواب » به طور برجسته کنده کاری شده است.

منبع:مهندسان معماری اوسا طرح

 

[mpb]

بقعه شیخ شهاب الدین اهری

بقعه شیخ شهاب الدین اهری

بقعه شیخ شهاب الدین اهری در جنوب شهرستان اهر و در میان گردشگاهی وسیع و سرسبز قرار دارد. از این بنا می توان به عنوان یکی از بزرگترین و با شکوه ترین بناهای آجری معماری اسلامی یاد کرد. تاریخ بنای اولیه این بقعه به احتمال زیاد به دوران شاه عباس صفوی مربوط می گردد ولی بخش هایی ازآن مانند حصار سنگی پیرامون مقبره در صحن بقعه و حجاری های در ورودی شرقی به دوران قبل از صفویه بر می گردد. در نمای شمالی بقعه ایوان رفیعی به عرض دهانه دوازده متر و بیست سانتی متر و ارتفاع شانزده متر و هفتاد سانتی متر، با استفاده از طاق آهنگ ساخته شده و لچکی های بالای آن با کاشی های هفت رنگ آبی و نقوش گل و بوته تزئین یافته است. البته در حال حاضر بخش عمده ای از این کاشی ها فروریخته و بخش های کوچکی از تزئینات قابل رویت است. بدنه ایوان ، طاق و تمام سطوح آن آجری است و در بدنه ی داخلی آن ، پنج درِ ورودی چوبی ، سه پنجره و یازده عدد طاقنمای تزئینی و دو طاقچه در سه تراز مختلف به چشم می خورد .
در انتهای شرقی ضلع شمالی، طاق کوچکی به عرض دهانه هفت متر ساخته شده است که ورودی ضلع شمالی بنا را تشکیل می دهد. این طاق ورودی با استفاده از کاشی هفت رنگ نقوش اسلیمی خرطوم فیلی و معرق ته فام و تکنیک مُعقِّلی ( تزئینات در هم آجر و کاشی ) تزئین یافته است.

منبع:مهندسان معماری اوسا طرح

 

[mpb]

آرامگاه شیخ محمود شبستری

آرامگاه شیخ محمود شبستری

مقبره سعد الدین محمود معروف به شیخ محمود شبستری در وسط باغی موسوم به گلشن در شهر شبستر واقع شده و در جوار آن آرامگاه استاد او بهاء الدین یعقوب تبریزی قرار دارد. این بنا در اواخر قرن ششم و اوایل قرن هفتم هجری قمری ساخته شده و برای اولین بار در زمان قاجاریه تجدید بنا گردیده است. طراحی این مجموعه به سبک معماری سنتی ایرانی- اسلامی است به طوری که همانند انگشتری است که نگین آن محل دفن شیخ محمود شبستری است. بنای اولیه بقعه مربوط به سبک آذری بوده و به صورت چهارطاقی اجرا شده است. بنای بقعه به صورت چهارطاقی است، ارتفاع راس گنبد از کف بقعه هفت متر و ده سانتی متر است که به صورت یک پوسته اجرا شده و از داخل دارای نمای آجری با بندکشی گچی است.

منبع:مهندسان معماری اوسا طرح

 

[mpb]

امامزاده بزرگ- سراب

امامزاده بزرگ- سراب

امامزاده بزرگ ( بویوک امامزاده ) معروف به امامزاده سعید در بخش جنوب غربی سراب و چسبیده به گورستان عمومی شهر واقع شده است. دسترسی به امامزاده از پل ورودی شهر سراب ( پل تاجیار ) و خیابان منتهی به روستای اسب فروشان براحتی امکان پذیر است. ساختمان این بقعه بنایی متشکل از ازاره سنگی و بدنه، گنبد و منارهای آجری است. شکل کلی بنا در مجموع مستطیلی به ابعاد بیست متر و چهل سانتی متر در دوازده متر و بیست سانتی متر می باشد. ورودی دارای سردر آجری است که طاقنمای آن شامل مقرنس کاری گچی است و لچک های بالای آن با آجر لعابی تزئین یافته بوده که در حال حاضر تمام آن فروریخته و جای کاشی ها بر ملات گچ دیده می شود. کاشی ها به شکل مثلث و چند ضلعی منتظم بوده است.

منبع:مهندسان معماری اوسا طرح

 

[mpb]

آرامگاه شیخ سلّار دیلمی - خسروشهر

آرامگاه شیخ سلّار دیلمی - خسروشهر

آرامگاه حمزه بن عبدالعزیز معروف به شیخ سلّار دیلمی در شهر خسروشهر از توابع شهرستان اسکو واقع شده است. زیارتگاه به صورت تک بنا بوده و هیچ بنای دیگری به آن متصل نیست.شکل کلی بنا، هشت ضلعی منتظم به ضلع دو متر وپانزده سانتیمتر و ارتفاع پنج متر و چهل سانتیمتر می باشد.لازم به ذکر است که پلان داخلی بقعه، مربعی به ضلع سه متر و بیست سانتیمتر است.تنها ورودی بنای مقبره در ضلع غربی به عرض یک متر و ارتفاع سه متر و از جنس چوب تعبیه شده و نعل درگاه آن به صورت قوس شبدری کند اجرا شده است.دیوارهای بقعه به ضخامت یک متر به صورت آجری اجراشده است.ارتفاع راس گنبد از کف بقعه هفت متر و چهل سانتیمتر است که به صورت یک پوسته و با استفاده از آجر اجرا شده است. گنبد از نوع نار و به شعاع یک متر و هفتاد سانتیمتر می باشد.

منبع:مهندسان معماری اوسا طرح

 

[mpb]

شاه چراغ - ایلخچی

شاه چراغ - ایلخچی

زیارتگاه شاه چراغ در شهر ایلخچی از توابع شهرستان اسکو و در بیست کیلومتری غرب آن واقع شده است. بنا در بالای تپه ای نسبتاً بلند و محوطه ای وسیع قرار گرفته است. بنا به دلیل داشتن مناره و گنبد رفیع از پائین تپه به خوبی قابل تشخیص است.
شکل کلی بنا، مربعی به ضلع پنج متر و شصت سانتی متر و ارتفاع چهار متر و شصت سانتی متر می باشد. ارتفاع راس گنبد از کف بقعه هشت متر است که به صورت یک پوسته اجرا شده و از داخل با گچ سفید اندود شده است. گنبد از نوع شبدری تند است و بر روی آن اسامی ائمه ی اطهار معرق کاری شده است. گنبد بر روی گریو (استوانه ی زیر گنبد ) به ارتفاع یک متر استوار است. دو عدد مناره ی استوانه ای شکل به شعاع تقریبی شصت سانتی متر در تقاطع ضلع غربی - شمالی و همچنین شرقی - جنوبی به ارتفاع دوازده متر و بیست سانتی متر به چشم می خورد.

منبع:مهندسان معماری اوسا طرح

 

[mpb]

مقبره شیخ اسحاق - هریس

مقبره شیخ اسحاق - هریس

مقبره شیخ اسحاق در روستای خانقاه از توابع شهرستان هریس و در محوطه گورستان قدیمی روستای خانقاه واقع شده است. بنای مقبره محوطه خاصی نداشته و فاقد صحن است. شکل کلی بنای مقبره مستطیلی به طول چهار ده متر و سی سانتی متر و عرض پنج متر و پنجاه سانتی متر می باشد که در راستای شمال به جنوب ساخته شده است. بنا با آجر قرمز ساخته شده و دارای بندکشی با ملات گچ می باشد. در مجموع بنای مقبره از سه فضای مرتبط به هم شامل ایوان ، مسجد و اتاق مرقد تشکیل یافته است. ایوان دارای دو ستون چوبی با پا ستون سنگی و سر ستون چوبی به ارتفاع پنج متر و سی و پنج سانتیمتر می باشد. در ورودی بقعه در گوشه شرقی ایوان قرار دارد و سردری از جنس سنگ آهکی و سرخ رنگ دارد. با عبور از در ورودی، مسجد بنا با مساحت سی متر مربع و ارتفاع چهار متر و سی سانتیمتر نمایان می شود. فضای داخلی مسجد ساده و بی آلایش بوده و دیوارها و سقف آن با ملات گچ اندود کاری شده است.

منبع:مهندسان معماری اوسا طرح

 

[mpb]

امامزاده سید حمزه- تبریز

امامزاده سید حمزه- تبریز

بقعه سید حمزه در شهر تبریز، محله ی سرخاب، خیابان ثقه السلام و در جوار مقبره الشعرا واقع شده است و از امامزده های معروف و مشهور شهر تبریز به شمار می رود. بنای زیارتگاه از داخل محوطه ی سیاحتی و تفریحی مقبره الشعرا به خوبی نمایان است و تلفیق این دو در کنار هم، که یکی مربوط به قرون پیشین و دیگری مربوط به قرن حاضر است دقت هر بیننده ای را بر می انگیزد. طاق مرمرین سردر ورودی صحن مجموعه ی سید حمزه که در حال حاضر ورودی اصلی امامزاده سید حمزه محسوب می شود، از چهار قطعه سنگ مرمر سنگین و ضخیم تشکیل یافته و در پیشانی آن از دو سو به طور متقابل با خط ثلث عالی آیه ی شریفه ی « اُدخلوها بسلامٍ آمنین » و در زیر هر یک از آنها در میان یک ترنج عبارت « یا مفتح البواب » به طور برجسته کنده کاری شده است.

منبع:مهندسان معماری اوسا طرح