بيماري هاي درختان ميوه:

[آیورودا]

پوسيدگي سياه سيب apple black rot پوسيدگي در تمام اندامهاي هوايي(برگ .ميوه وشاخه) ديده مي شود. عامل قارچ Botryosphaeria obtuse است.
http://www.www.www.iran-eng.ir/images/statusicon/user_offline.gif

 

[آیورودا]

بيماري هاي درختان ميوه:

پوسيدگي سياه سيب apple black rot پوسيدگي در تمام اندامهاي هوايي(برگ .ميوه وشاخه) ديده مي شود. عامل قارچ Botryosphaeria obtuse است.

 

[آیورودا]

سرطان طوقه سيب apple crown gall

بيماري ناشي از باكتري Agrobacterium tumefaciens است.علائم آن تشكيل گال در محل طوقه وندرتا ريشه وساقه است.

اين بيماري بيشتر در نهالستانها ديده مي‌شود. گالها به علت رشد و تكثير سرطاني ياخته هاي آلوده ايجاد مي‌شوند. تبديل ياخته هاي عادي به ياخته هاي سرطاني بر اثر ورود پلاسميد مولد غده ((Ti- plasmid به ياخته، ادغام DNA مولد غده در كروموزم هسته صورت مي گيرد.

توصيه: انتخاب نهالهاي سالم يكي ازبهترين روشهاي كنترل بيماري است. ضدعفوني ابزار هرس وجلوگيري از زخمي شدن شاخ و برگ نيز توصيه مي شود

 

[آیورودا]

Apple chlorotic leaf spot virus


بيماري گسترش جهاني دارد. در ايران نيز وجود دارد.علائم بيماري دير ظاهر مي‌شود. گاهي دو تا سه سال بعد از آلودگي علائم ظاهر مي‌شود و به همين دليل به آنApple larent virus هم مي‌گويند.حالت كلروز روي برگها ايجاد مي‌شود در نهايت درخت دچار زوال مي‌شود.

عامل ويروسي رشته اي از جنس Trichovirus است ،كه در بسياري از ارقام تجاري سيب بدون علائم است. اما در بعضي از ارقام توليد لكه هاي روشن مي‌كند ونيز با بيماري سرشاخه كاري سيب (Apple top working disease)همراه است . بيماري سرشاخه كاري سيب در ژاپن ديده شده است. ويروس از گروه Closterovirus مي‌باشدكه فقط با پيوند منتقل مي‌شود.

 

[آیورودا]

موزائيك سيب Apple mosaic virus

بيماري بصورت لكه هاي كلروتيك روي برگها واندامهاي جوان ديده مي شود. بيماري در ايران وجود دارد . با پيوند وبصورت مكانيكي قابل انتقال است. ناقل بيولوژيكي براي آن شناخته نشده است. عامل آن ويروسي از جنس Ilarvirus است

 

[آیورودا]

سفيدك حقيقي(پودری) سيب Apple powdery mildew بيماري ناشي از قارچ podosphaera leucotricha است. اين قارچ به شاخ وبرگ جوان، گل وميوه ميزند واغلب باعث خشكيدن شاخه هاي جوان ميشود. بروي برگ نيزايجاد پيچيدگي مينمايد. گلهاي آلوده چروكيده وحالت گوشتي پيدا ميكند. اغلب آلودگي روي پاجوشها ديده ميشود. بيماري در تمام مناطق كشت سيب ديده ميشود ولي اهميت آن در خزانه است . روي ميوه ايجاد زنگار ميكند . عامل انگل اجباري است پس از سلول زنده تغذيه می نماید و ريسه هاي قارچ درجوانه هاي درحال خواب زمستانگذراني ميكند. كنترل شيميايي: 1.دينوكاپ wp18.25% يك درهزار 2.دينوكاپ Ec35 % يك درهزار 3.بنوميل wp50 % نیم در هزار 4.سولفور wp80-90% و 3-4 درهزار 5.نوآريمول Ec 9% و 0.75 درهزار توصيه : مبارزه شيميايي رابه محض مشاهده بيماري با توجه به پيش آگاهي شروع مي‌كنيم. درصورتي كه سابقه آلودگي داشته باشيم هرس شاخه هاي آلوده در اواخر پاييز انجام داده و آنها رامي‌سوزانيم.

 

[آیورودا]

آنتراکنوز موز Banana anthracnose

بیماری ناشی از قارچ Colleotrichum musae که روی پوست میوه تولید لکه های قهوه ای تا سیاه می دهد. در بعضی موارد این قارچ دم میوه را در خوشه آلوده میکند که در این صورت بیماری بنامblack end یا crown rot

نامیده می شود.

كنترل :

1- استفاده از قارچ‌كشهاي فربام، زينب، كاپتان به نسبت 2- 1.5 درهزار

توصيه‌ها: 1- تقويت گياه 2- حذف شاخه‌هاي خشكيده 3- كنترل آفات وساير بيماريها

 

[آیورودا]

بیماری سر سیگاری موز Banana cigar end

بیماری ناشی از Trachysphaera fructigena که تولید پوسیدگی سیاه و سپس خاکستری درمیوه می کند. پوسیدگی میوه ممکن است به تمام میوه گسترش یابد. در اغلب موارد Verticillium theobromae با بیماری همراه است

 

[آیورودا]

بیماری پانامایی موز

بیماری ناشی از قارچ Fusarium oxysporum f.sp. cubensis که نشانه های آن زردی برگهای مسن، پژمردگی و آویزان شدن برگها و قهوه ای شدن آنهاست.

 

[آیورودا]

بلاست مركبات Citrus blast

بيماري ناشي ازباكتري Pseudomonas syringae pv. Syringae است كه در مركبات ايجاد لكه‌هاي نكروتيك در برگها، دمبرگها و ميوه مي‌نمايد. لكه‌هاي تيره رنگ روي ميوه black pit نيز ناميده شده‌اند. نشانه‌هاي بيماري در شاخ و برگ جوان شبيه نشانه‌هاي سرمازدگي است.

كنترل: سمپاشي با تركيب بردو 0.5درصد و اكسي كلرور 1 درهزار. هرس شاخه‌هاي آلوده واقدامات قرنطينه‌اي

 

[آیورودا]

شانكر باكتريايي مركبات citrus canker



نوعي بيماري در مركبات كه در مناطق جنوبي كشور از جمله هرمزگان جيرفت، كرمان، سيستان و بلوچستان باعث بروز مشكلاتي براي باغداران گرديده است.

عامل آن باكتري Xanthomonas axonopodis pv.citri است وروي ميوه وبرگ لكه‌هاي ابتدا آبگز وبعد چوب پنبه‌اي كمي برجسته وروي شاخه‌هاي جوان زخمهاي جرب مانند ايجاد مي‌كند. از اين باكتري پنج سويه به نامهاي A،B،C،DوE گزارش شده است سويه‌A نسبت به سويه‌هاي ديگر قدرت بيماري‌زايي بيشتر ودامنه ميزباني وسيع‌تري دارد

 

[آیورودا]

ويروئيد كاكسياي مركبات Citrus cachexia viroid

ويروئيدي متشكل از حدود 300 نوكلئوتيد كه در بيشتر گونه‌هاي مركبات به ويژه بعضي از انواع نارنگي توليد آلودگي مي‌كند و نشانه‌هاي آن عبارت است از توليد صمغ در پوست، تشكيل حفره‌هايي در چوب و مقابل آنها برجستگيهايي در سطح داخلي پوست و كوتولگي

 

[آیورودا]

لكه سياه مركبات Citrus black spot

اين بيماري در آفريقاي جنوبي، استراليا و تايوان اهميت بالايي دارد و داراي خسارات اقتصادي است. بيماري ناشي از Guignardia citricarpa است كه شكل غير جنسي قارچ Phyllosticta citricarpa است . تمام واريتهاي تجارتي مركبات به اين بيماري حساس هستند وبيشتر بيماري روي درختان مسن وضعيف است. قارچ روي درختان ديگري مثل بادام و رز ديده شده است. برگهاي آلوده بيشتر حالتLatent دارند. اين برگها پس از افتادن اندام باردهي قارچ بر روي آنها تشكيل مي‌شود. پس از رسيدن آسكها آسكوسپورها آزاد شده وبه وسيله باد منتشر مي‌شود پيكنيديوسپورها نيز به وسيله باران پخش مي‌شوند ولي نقش آسكوسپورها مهمتر است. نشانه اصلي بيماري وجود لكه‌هاي تيره در برگ وميوه است كنترل بيماري از طريق سمپاشي با تركيب بردو يا زينب.

 

[آیورودا]

سر خشكيدگي درختان مركبات (ناتراسیا) Citrus dieback

در ايران علاوه بر مركبات به ساير درختان منجمله بادام، زردآلو، گيلاس، اوكالپتوس و … پسته، انار، توت، حمله مي كند. ولي بيماري در همه گياهان اهميت ندارد، بيماري در خوزستان وساير مناطق گرمسيري اهميت دارد در فارس گاهي روي سيب نيز ديده شده است. در شهرستان جهرم به شدت درخت توت را مورد حمله قرار میدهد (مهندس ايازپور). عامل بيماري قارچ Nattrassia mangiferae است قارچ بيشتر از محلهاي آفتاب سوخته و قسمتهايي از درخت كه در معرض آفتاب وگرماي شديد است وارد مي‌شود. علائم به صورت ورقه‌ورقه شدن پوست كه زير آن پودر سياه رنگ (آرترو كنيديم ) قارچ است ديده مي‌شود، قارچ پيكنيديم نيز توليد كرده كه در بافت گياه تشكيل شده و اهميت چنداني ندارد، معمولاً قارچ در دماي زير 30 درجه سانتيگراد خسارت نمي‌زند.

كنترل شيميائي :

اكسي كلرور مس (كوپراويت ) WP35% به ميزان 5 در هزار

توصيه:

1- تقويت درختان بخصوص در مقابل تنشهاي آبي وآفتاب سوختگي

2- حذف شاخه‌هاي آلوده

3- در صورت امكان اجتناب از كشت ارقام پرتقال، ليمو، نارنگي گريپفروت و نارنج كه حساسيت بيشتري دارد.

4- بهداشت باغ (خروج چوبهاي آلوده )

 

[آیورودا]

بيماري مرگ گياهچه مركبات Citrus Damping off of seedlings

خسارت وشدت بيماري مرگ گياهچه بيشتر در خزانه و نهالستانهاست. اين بيماري وقتي در خزانه حرارت ورطوبت خاك زياد باشد وحرارت براي قارچ عامل بيماري مناسب است خسارت شديد مي‌شود. دو نوع از اين بيماري تشخيص داده شده است يكي قبل از بيرون آمدن گياهچه وديگري پس از ظهور گياهچه. قارچ عامل Rhizoctonia solani كه عامل اصلي مرگ گياهچه است همچنين قارچهاي پيتيوم و فايتوفتورا نيز اگر درجة حرارت ورطوبت زياد باشد به گياه حمله مي‌كند. بر اساس تحقيقات مهندس ايازپور در جهرم جنس پونسيروس نسبت به بيماري مقاوم و هيبريدهاي آن حساس مي‌باشد.

كنترل بيماري :

1- تهیه خزانه سالم با استفاده از خاك بكر

2- ضد عفوني خاك خزانه با متيل برو مايد و D-D و واپام

 

[آیورودا]

گموز‌‌ ‌‌مركبات Citrus gummosis

بيماري گموزGummosis يا پوسيدگي طوقه‌ و ريشه Root-rot درختان مركبات اولين بار در سال1834 ازآسور گزارش گرديده است. در ايران بيماري اولين بار در سال 1320 گزارش شده و در مناطق شمالي و جنوبي كشور بخصوص خوزستان و فارس وجود دارد.

عامل بيماري در بيشتر مناطق ايران Phytophthora citrophthora و Phytophthora parasitica مي‌باشد. قارچ Phytophthora ازقارچهاي كاذب Oomycetes است كه فرم جنسي آن بصورت oospore است. قارچ داراي تيپهاي متفاوت وهتروتاليك است. اما‌ زمستانگذراني بوسيله ااسپور وكلاميدسپور مي‌باشد.

علائم بيماري بروي طوقه در ابتدا به صورت لكه كوچك قهوه‌اي ظاهر شده كه خيلي نامشخص است وبه تدريج گسترش يافته وجهت پخش آن به طرف بالا است وبه صورت بيضي در مي‌آيد وآوندهاي آبكش را از بين مي‌برد. در محل آلودگي مركبات ترشح صمغ دارد از جمله موارد ديگر مورد حمله ريشه است؛ كه اغلب لهيدگي وسياه شدن ريشه را در پي دارد. در بارندگي شديد ميوه نيز بر اثر حمله قارچ دچار آسيب مي‌شود.

كنترل: شامل پيشگيري ومعالجه مي‌باشد.

پيشگيري :

1- انتخاب پايه مقاوم : انواع پرتقال، انواع نارنگي، ليموترش، ليموشيرين، بكرائي و ترنج از جمله ارقام حساس مي‌باشد. نارنج (به تريستيزا حساس) ونارنج پونسيروس تريفولياتا (به اگزوكورتيس حساس) به بيماري گموز مقاومند.

2- محل پيوندك بايد 30-15 سانتيمتر از خاك فاصله داشته باشد.

3- حذف علفهاي هرز از دور طوقه

4- خوداري از ايجاد زخم اطراف طوقه

5- جلوگيري از جمع شدن آب دور طوقه درخت

6- ضدعفوني ريشه توسط محلول بردو 3 درهزار

7- خريد نهال سالم از خزانه

8- بايد دقت شود در حين پيوندزني قطراتي از آب يا ذره‌اي ازخاك باغ بين پايه وپيوندك قرار نگيرد.

9- فواصل بين درختان حفظ شود

10- اگر پوسيدگي بيشتر از نصف دور طوقه را فرا گرفته باشد بايد درخت آلوده را قطع كرد.

معالجه:

ابتدا خاك دور طوقه درخت مبتلا را كنار زده واز رسيدن آب به آن جلوگيري به عمل آورد. درخت مبتلا بايد جداگانه آبياري شود. نقطه پوسيده اگر توسعه نداشته ‌باشد ودر مراحل اوليه پيشرفته است با يك چاقوي تيز پوست محل را تراشيده تا به بافت زنده برسيم آنگاه به وسيله محلول يك درصد پرمنگنات پتاسيم و يا مخلوط بردو و يا ارتوسايد و كوپراويت به ميزان يك در هزار ضدعفوني سطحي مي‌كنيم وپس از دو هفته محل را با چسب باغباني مي‌پوشانيم.

طرز تهيه محلول بردو يك درصد:

كات كبود يا( سولفات مس) 200 گرم، آهك زنده200 گرم، آب20 ليتر

طرز تهيه محلول بردو براي ضدعفوني ريشه‌ها قبل از كاشت:

كات‌كبود 70 گرم، آهك زنده 70 گرم، آب 20 ليتر

 

[آیورودا]

لكه سبز مركبات Citrus greening

بيماري ناشي از باكتريهاي سخت كشت Liberobacter asiaticum (عامل لكه سبز آسيايي) و L.africanum (عامل لكه سبز آفريقايي) در مركبات كه نشانه‌هاي آن موزائيك در برگها، زردي شاخه‌ها، باقي ماندن لكه‌هاي سبز روي ميوه و زوال درختان است. باكتريهاي مزبور در بافت آبكشي درختان آلوده استقرار دارند و هر يك با گونه‌اي پسيل انتقال مي‌يابند. يكي از پرخسارت ترين بيماريهاي مركبات درجنوب شرقي آسيا، شبه قاره هند، آفريقاي جنوبي و شبه جزيره عربستان است.

 

[آیورودا]

لكه سبز مركبات Citrus greening

بيماري ناشي از باكتريهاي سخت كشت Liberobacter asiaticum (عامل لكه سبز آسيايي) و L.africanum (عامل لكه سبز آفريقايي) در مركبات كه نشانه‌هاي آن موزائيك در برگها، زردي شاخه‌ها، باقي ماندن لكه‌هاي سبز روي ميوه و زوال درختان است. باكتريهاي مزبور در بافت آبكشي درختان آلوده استقرار دارند و هر يك با گونه‌اي پسيل انتقال مي‌يابند. يكي از پرخسارت ترين بيماريهاي مركبات درجنوب شرقي آسيا، شبه قاره هند، آفريقاي جنوبي و شبه جزيره عربستان است.

بيماري فوماژين مركبات(دوده‌ي مركبات) citrus sooty mold

بيماري در اثر وجود مواد قندي(عسلك) حاصل از حشرات مكنده بروي مركبات در نواحي گرم و مرطوب عارض مي‌شود.در طي اين شرايط قارچهاي ساپروفيت تكثير و رشد پيدا مي‌كنند. اين قارچهاي ساپروفيت به هيچوجه حالت انگلي نداشته و در نهايت باعث تجزيه عسلك مي‌شود. بيماري از لحظه‌اي كه عسلك حشرات درخت را خيس مي‌كند شروع مي‌شود. معمولا قارچ Capnodium citri روي شاخ و برگ و ميوه مركبات ايجاد كپك مي‌كند.

مبارزه با اين بيماري فقط از طريق كنترل حشرات ايجاد كننده عسلك(شته‌ها و شپشكها) مي‌باشد

 

[آیورودا]

سبزردي ابلق مركبات Citrus variegated chlorosis

بيماري ناشي از باكتري سخت كشت Xylella fastidiosa در مركبات كه نشانه‌هاي آن بطورعمده شبيه كمبود روي است. سبزردي (chlorosis) بيشتر دربرگهاي مسن ديده مي‌شود. در محل لكه‌ها ممكن است آسيبهاي صمغ آلود درسطح زيرين برگ به وجود آيد. از بيماريهاي جديد و مهم مركبات در امريكاي جنوبي بشمار مي‌آيد.

 

[آیورودا]

فتيله نارنجي(دارخور) Cytospora canker

بيماري فتيله نارنجي روي درختان گيلاس در سال 1325 توسط اسفندياري از كرج جمع آوري و گزارش شده است. داراي مزبانهاي مختلفي از جمله گردو، چنار، تبريزي، گيلاس، زردآلو، قيسي و سيب مي‌باشد. هنگام حمله قارچ شاخه‌هاي مبتلا از قسمت پايين شكسته و يا قطع ويا مورد حمله حشرات قرار مي‌گيرند. برگهاي شاخه‌ي آلوده پژمرده و سبز خشك مي‌شوند و سپس فتيله(cirrhus) ‌هاي نارنجي، زرد يا قهوه‌اي عامل بيماري كه در واقع اسپورهاي قارچ است، درسطح شاخه‌ها ظاهر مي‌شوند. براثر حمله قارچ، شاخه‌ها و سرشاخه‌ها ضعيف و خشك شده و علائم داي بك die-Bach در آنها ظاهر مي‌شود. بر روي شاخه و تنه نيز زخم و شانكرهايي ممكن است بوجود آيد. مقاومت درختان مسن بيشتر است ولي درختان مسن و ضعيف تر بيشتر دچار بيماري مي‌شوند. در مراحل آخر پوست تنه وشاخه درمحل شانكر از چوب جدا شده و قسمتهاي بالاي شانكر مي‌خشكد. آلودگي بيشتر در فصول پاييز و زمستان حادث مي‌شود.

عوامل بيماري گونه‌هاي مختلف جنس Cytospora مي‌باشند. گونه‌ها شامل:

1- Cytospora persoonii

2- C. juglandicola

3- C. juglandina

4- C. rubescens

5- C. ambiens

6- C. cincta



عوامل مكانيكي نظير تگرگ، محل تغذيه حيوانات و حشرات، هرس نامنظم، سرما وگرما ، يخبندان كه منجر به ترك و شكاف پوست درختان مي‌شوند باعث تسريع در آلودگي ميزبانها مي‌گردد، البته ورود انگل به گياه بطور مستقيم و طبيعي از راه كوتيكول و منافذ بافتهاي پوششي صورت مي‌گيرد.(عکسها مربوط به مناطق خفر و میمند می باشد.)




كنترل :

هر اقدامي كه بتواند از ضعف درختان و حمله بيماري جلوگيري كند درپيشگيري از بيماري موثر است. تقويت درخت و رعايت اصول زراعي صحيح (عدم احداث باغ در زمينهاي آهكي و كم عمق و آبياري منظم) و مبارزه با آفات كمك بزرگي براي جلوگيري از ضعف درخت مي‌باشد.

درمورد مبارزه شيميايي مي‌توان گفت كه برداشتن بافتهاي آلوده و فاسد پوست درخت درمحل شانكرها با ابزار مناسب و بلافاصله پانسمان آن با چسب مخصوص حاوي 3% ماده موثره Thiophanate-metyl در فصل مناسب درسالم سازي درختهاي مبتلا(بخصوص سيب) رضايت بخش مي‌باشد. همچنين ازسموم مثل كاپتان به نسبت 2در هزار نيز مي‌توان استفاده كرد.

1- تركيب بردو ------- 2درصد

2- اكسي كلرورمس WP35% و 5-3در هزار

3- تيوفانات متيل WP70% و 0.5-0.6درهزار

4- بنوميل WP50% و يك در هزار

توصيه: بهترين زمانها براي سمپاشي پاييز پس از ريزش گلبرگها و اواخر بهار به مقدار 2-1 نوبت مي‌باشد.

 

[آیورودا]

زگيل سياه نخل خرما date palm false smut(Graphiola leaf spot)

بيماري با نامهاي ديگري چون زنگ زگيلي خرما و سياهك دروغي درخت خرما نيز مي‌شناسند. بيماري در اكثر نقاط دنيا ديده مي‌شود. در كشورهايي كه درصد رطوبت نسبي هواي آنها بالا مي باشد مانند نيجريه، كشورهاي مديترانه‌اي و كشورهاي عربي شيوع دارد. درايران دربلوچستان، مازندران و ميناب گزارش شده است.

قارچ عامل بيماري Graphiola phoenicis است از راسته‌ي ustilaginales كه داراي تليوسپور و بازيديوسپور مي‌باشد. بازيديوسپورها باعث ايجاد آلودگي مي‌شوند. تليوسپور مي‌تواند بروي برگ دوام بياورد. قارچ به قسمتهاي مختلف برگ، برگچه‌ها و رگبرگهاي اصلي حمله مي‌كند و يكسري جوشهاي برجسته(هاگينه) و كوچكي را بوجود مي‌آورد. جوشهاي سياه و بسته mm3-1 قطر دارند؛ كه در دوسمت برگچه و محوربرگ تشكيل مي‌شود.

كنترل:

1- سمپاشي با زينب و بنوميل قبل از پراكنش اسپورها

2- هرس برگهاي آلوده و سوزاندن آنها

3- كاهش رطوبت باغ

4- رقم مقاوم مخصوصا واريته Kustaury

 

[آیورودا]

لكه برگي سركوسپورايي انجير fig cercospora leaf spot

بيماري ناشي از Cercospora spp (مانند C. bolleana) است؛ كه منجر به توليد لكه‌هاي مازويي در برگ انجير مي‌شود.

 

[آیورودا]

آتشك سيب وگلابي fire blight

بيماري در ايران علاوه برسيب وگلابي روي ازگيل، زالزالك، گل سرخ و به نيز ديده مي شود. بين اين درختان به از همه حساستر است. عامل باكتري تاژكدار گرم منفي Erwinia amylovora مي باشد.علائم اوايل فصل روي گلها وشاخه هاي يكساله ظاهر مي شود كه تيپيك ترين علامت آن سرعصايي شدن شاخه هاي يكساله است. روي شاخه ها وتنه هم ايجاد شانكر مي نمايد و در همين شانكرها هم زمستانگذراني مي كند.

بيماري 2 فاز دارد :

1- فاز بهاره كه باعث آلودگي گلها و برگها مي شود. 2- فاز پاييزه كه باعث آلودگي شاخه ها مي شود. گسترش بيماري در باغ توسط حشرات گرده افشان است .

كنترل شيميايي:

1- تركيب بردو 2%

2- اكسي كلرورمس (كوپراويت ) wp35% و 3-2 در هزار

همچنين در فصل بهار با آنتي بيوتيك سولفات استرپتومايسين سمپاشي مي گردد.



زمان مبارزه: نوبت اول هنگام تورم جوانه ها ، نوبت دوم هنگام باز شدن 5% از گلها ، نوبت سوم هنگام باز شدن 50%از گلها ونوبت چهارم پس از باز شدن 100% گلها .

توصيه ها :

1- انهدام در ختاني كه بيش از 50% آلودگي دارند.

2- در آلودگيهاي كمتر قطع شاخه ها در 30-25 سانتيمتري پايينتر از محل آلودگي و سوزاندن آنها در فصل خواب درخت .

3- ضد عفوني وپوشاندن محل زخم و بريدگيها با چسب پيوند .

4- استفاده از ارقام مقاوم (پايه گلابي در گزي به بيماري مقاوم است)

5- اعمال مقررات قرنطينه اي

6- عدم استقرار كندوي زنبور عسل

 

[آیورودا]

سفيدك پودري انگور (سياه بور) Grapevine powdery mildew

بيماري در مناطق مختلف ايران نامهاي متفاوتي چون كفك (در رشت)، سياه‌ بور (اصفهان)، سفيدك (شيراز)، شته (كاشان) دارد. طبق بعضي ازشواهد و مدارك، اصلِ بيماري ازسرزمين ژاپن است. اولين بار قارچ عامل در سال 1834از امريكاي شمالي گزارش شده است ولي بيماري درامريكا از اهميت چنداني برخوردار نبود. بيماري براي اولين بار درسال 1845 درناحيه بريتانياي كبير در گلخانه‌هاي Margate توسط باغبان انگليسي به نام Tucker مشاهده شده است. شديدترين اپيدميهاي آن مربوط به كشورهاي اروپايي به خصوص كشور فرانسه، اسپانيا وايتاليا است كه دربعضي ازسالها محصول تاكستانها را به كمتر از يك چهارم كاهش داده است. بيماري در ايران براي اولين بار درسالهاي 51- 1250 در رضائيه مشاهده شده است. اكنون بيماري در تمام نقاط انگورخيز كشور ديده مي‌شود.

عامل بيماري قارچ Uncinula necator است كه ميسليوم قارچ كاملاً سطحي است و مواد غذايي خود را بوسيله هاستوريم(مكه) تأمين مي‌نمايد؛ همچنين اين مكه‌ها براي تثبيت قارچ درسطح نبات بكار مي‌رود. زمستانگذراني قارچ به صورت ميسيليوم درداخل جوانه‌هاست. البته در مناطق سرد زمستانگذراني بصورت پريتسيوم نيز مي‌باشد.

شدت بيماري موقعي كه جوانه‌ها متراكمند يا رطوبت بالاست و جاهاي كه سايه‌دار است بيشتر است. در اثر حمله قارچ كيفيت و كميت ميوه كاهش يافته، همچنين باعث حساسيت درخت به سرما مي‌شود. قارچ به ميوه، برگ، خوشه، جوانه، پيچكها، دم ميوه و شاخه‌هاي جوان حمله مي‌كند. در اثر حمله پوششهاي سفيد و خاكستري روي اندامهاي گياه ديده مي‌شود. در روي برگ لكه‌هايي محدود را ايجاد مي‌كند كه در آخر فصل اين لكه‌ها نكروزه مي‌گردند. حمله قارچ به غوره‌ها به علت عدم تعادل فشار در قسمت داخلي و خارجي باعث تركيدن ميوه مي‌گردد وپيش از آنكه غوره‌ها به نصف اندازه حقيقي برسند مي‌ريزند. ميوه‌هاي رسيده مورد حمله قارچ قرار نمي‌گيرند. خوشه‌هاي سفيدك زده كمي سياه و سبك هستند. اگر بيماري هنگام گل و قبل از آن شديد شود گلها مي ريزند و دانه تشكيل نمي‌شود. حبه‌ها كوچك مانده و رشد نمي‌كنند و آبدار نمي‌شوند غالباً حبه‌ها ترك خورده و مي پوسند. سفيدك مو درشرايط خشك بدون ترك خوردن باعث زودرسي انگور مي‌شود. درهواي مرطوب شكافها روي انگور يا غوره زود پيدا مي‌شود.

كنترل:

1- گوگرد ميكرونيزه ---------- kg90- 60 در هكتار

مبارزه با گوگرد در 3 نوبت انجام مي‌شود. نوبت اول در 7- 6 برگي جوانه‌ها به ميزان 15-10 كيلوگرم. نوبت دوم بعد از ريختن گلبرگها و بسته شدن دانه به ميزان 30-20 كيلوگرم و نوبت سوم 20-15 روز بعد به ميزان 40-30 كيلو، در صورت انبوهي تاكستان تا 60 كيلوگرم قابل افزايش است.

2- سولفور(الوزان- كوزان) wp80-90 % و 4-3 درهزار

3- دينوكاپ(كاراتان) FN-57 wp 18.25 % و 1 درهزار

4- پنكونازول(توپاز) EW 20 % و 0.125 درهزار

5- هگزاكونازول(انويل) SC 5 % و0.25 درهزار

6- نوآريمول(تريميدال) EC 9 % 2/0 درهزار

توصيه‌ها: دينوكاپ در نوبت اول كه هوا خنكتر است مصرف شود و سولفور در نوبتهاي بعدي كه هوا گرمتر است. هرس سبز درختان مو و از بين بردن علفهاي هرز ، جهت كاهش رطوبت و تهويه باغ در كاهش بيماري موثر است.

 

[آیورودا]

آنتراکنوز انبه Mango anthracnose

بیماری ناشی از Glomerella cigulata است، که به قسمتهای هوایی گیاه (برگ، شاخه، گل و میوه) حمله می کند. لکه های کوچک قهوه ای تا سیاه روی شاخه و برگ بوجود می آورد.

كنترل :

استفاده از قارچ‌كشهاي فربام، زينب، كاپتان به نسبت 2- 1.5 درهزار

توصيه‌ها: 1- تقويت گياه 2- حذف شاخه‌هاي خشكيده 3- كنترل آفات وساير بيماريها

موميايي درختان ميوه Monilia brown rot

عامل بيماري Moniliniaاست كه آنامورف آن monilia مي باشد. سه گونه دارد:

1- M. Laxaمعروف به European brown rot

2- M. Fructicolaمعروف به American brown rot كه در ايران وجود ندارد.

3- M. Fructigena

ميزبانها در ايران : سيب، گلابي، به، زردآلو، گوجه، گيلاس و زردآلو درايران مهمتر است و M.laxaاز آن جدا شده است(از سمنان). بيماري به گل شاخه و ميوه ميزند ولي ميوه هاي رسيده حساسترند. ميوه هايي كه روي درخت كاملاً سالمند ويكدفعه شروع به قهواي شدن مي كنند مشكوك به اين بيماريند. ميوه هاي آلوده سريعاً مي ريزند. اينها به تدريج مي پوسند وحالت چرمي سفتي پيدا مي‌كنند وتشكيل اسكلروت قارچ را مي دهند. اسكلروت در بهار جوانه زده وتوليد آپوتيسيم مي نمايد وآسكوسپورها گياه را آلوده مي‌كنند.

كنترل شيميايي: سمپاشي زمستانه (زيرا به سه صورت اسكلروت ، ميسليوم و كنيدي زمستانگذراني دارد) . سمپاشي دربهار بعداز تشكيل گل انجام مي شود.

توصيه: بهداشت باغ ؛ جمع آوري ميوه هاي آلوده . هرس شاخه هاي آلوده

 

[آیورودا]

سفيدك پودري هلو و شليل Peach powdery mildew

بيماري سفيدك سطحي يا سفيدك نمدي هلو اولين بار در ايران دراطراف تهران درسال 1326 توسط اسفندياري گزارش شده است. معمولا درهرجا كه هلو كشت مي‌شود بيماري نيز ديده مي‌شود. علاوه بر هلو به شليل نيز حمله مي‌كند. عامل بيماري قارچ Sphaerotheca pannosa var. Persica است. علت نامگذاري آن به پانوزا بواسطه توليد حالت نمدي است. قارچ انگل اجباري است و نمي توان آن را روي محيط كشت پرورش داد. اين قارچ زمستان را به دو صورت ريسه درجوانه و بصورت كليستوتيسيم مي‌گذراند.

نشانه‌هاي بيماري روي برگ در ابتدا بصورت ايجاد لكه‌هاي سبز كمرنگ و يا مايل به قهوه‌اي ودرنهايت تشكيل بافت نمدي است. برگهاي پير بندرت مورد حمله قارچ قرار مي‌گيرند و مقاومند. خسارت بيماري در حالتي كه به ميوه حمله مي‌كند فوق‌الاده زياد است زيرا ارزش و بازار پسندي ميوه بطور محسوس تقليل مي‌يابد. روي ميوه لكه‌ها گرد هستند. اگر ميوه سبز باشد لكه سفيدرنگ و اگر ميوه متمايل به قرمز رنگ باشد لكه زرد چركين به نظر مي رسد. قسمتهاي لكه‌دار ميوه سفت و سخت شده و از رشد طبيعي باز مي‌ماند. سرشاخه‌هاي مبتلا به قارچ باريك و ضعيف مانده وجوانه‌هاي آنها كوچك مي‌شود.

كنترل بيماري:

· كنترل مكانيكي: آبپاشي، باران، آب سردوگرم ، ازبين بردن غشاي نمدي ازجمله اقداماتي است كه دركاهش بيماري موثر است.

· كنترل بيولوژيكي: قارچ عامل بيماري در مناطق مرطوب بوسيله تعدادي قارچهاي هيپرپارازيت كه مهمترين آنها Cicinobolus cesatii مي‌باشد پارازيته شده‌اند و ازبين مي روند ويا لااقل كاهش مي‌يابد.

· كنترل زراعي: حفظ حاصلخيزي خاك، هرس و واريته‌هاي مقاوم(ارقام هلو مخملي، كاردي و حاج كاظمي نسبت به بيماري حساس و ارقام پائيزه مقاومند.)

· كنترل شيميايي:

1- دينوكاپ(كاراتان) LC EC 35% و 1 درهزار

2- دينوكاپ(كاراتان) FN-57 WP18.25% و 1 درهزار

3- سولفور(الوزان- كوزان) WP80-90% و 4-3 درهزار

4- بنوميل(بنليت) WP 50% و 0.5 درهزار

توصيه‌ها: بهترين زمان سمپاشي بعد از ريختن گلبرگها و تشكيل ميوه است. درصورت لزوم 7-3 نوبت سمپاشي انجام مي‌گيرد. نوبت اول سمپاشي مهم است و سمپاشي‌هاي بعدي به فاصله 10 روز انجام مي‌پذيرد.


بيماري سنگريزه اي گلابي Pear stony pit

علائم روي ميوه بصورت لكه هاي تيره است كه ميوه در قسمت لكه دار رشت نمي‌كند ودر نهايت در آن قسمت فرورفتگي ايجاد مي‌گردد. بافت زير قسمت فرورفته به علت تجمع زياد سلولهاي اسكلرانشيم سفت وسنگي مي‌شود . عامل بيماري ويروسي است رشته اي وجزء closterovirus ها مي باشد. برخي معتقدند اين علائم بوسيله ويروس ساقه آبله سيب(apple stem piting virus) كه آن هم رشته اي وجزء closterovirus ها است ايجاد مي‌شود .

 

[آیورودا]

آنتراكنوز گردو Walnut anthracnose

بيماري ناشي از قارچ Gnomonia leptostyla (آنامورف: arssonina juglandis) است، كه دراكثر مناطق گردوكاري ديده مي‌شود؛ نشانه‌هاي آن تشكيل لكه‌هاي فرو رفته گرد يا بيضي شكل روي شاخه، ميوه و برگ است. آسروول‌هاي قارچ به صورت حلقه هاي متحدالمركز روي لكه هاي برگي به وجود مي‌آيند.




كنترل:

1- زينب wp80% و 2-1 درهزار

2- اكسي كلرورمس wp35% و 5-3 درهزار

3- تركيب برور ______ 1-0.5 درهزار

توصيه ها:

سمپاشي زمستانه 3_2 نوبت كه پس از ريزش برگها انجام مي‌شود. سمپاشي بهاره 2 نوبت پس از ريزش گلبرگها .همچنين جمع آوري و سوزاندن برگهاي آلوده ريخته شده و رعايت بهداشت باغ در كنترل بيماري موثر است.

 

[آیورودا]

آتشک (Fire Blight)

​

یکی از بیماری‌های مهم و خطرناک درختان میوه دانه‌دار در جهان و نیز ایران است.این بیماری حتی اگر در برخی مناطق، انتشار کمی هم داشته باشد، خسارات سنگینی را به درختان تحمیل می‌کند. بنابراین لازم است برنامه کنترلی دقیقی برای مهار بیماری در مناطق انتشار آن به اجرا درآید.

این بیماری اولین بار از نیویورک گزارش شده و تا ۲۰۰ سال محدود به آمریکای‌شمالی بود. با ورود مهاجران به آمریکای شمال غربی، این بیماری نیز در این مناطق گسترش پیدا کرد به ‌طوری که تا اوایل سال‌های دهه ۱۹۰۰ به تمام مناطقی که سیب و گلابی در آن کشت می‌شد، سرایت پیدا کرد.
در خارج از ایالات متحده، بیماری اولین بار در سال ۱۹۱۹ از کشور نیوزلند گزارش شد و بعد از آن در اواخر دهه ۱۹۵۰ در انگلستان شیوع پیدا کرد.

پس از آن، بیماری در تمام اروپا و مدیترانه گسترش یافت و خسارات زیادی به درختان میوه وارد کرد. امروزه در کشورهایی که بیماری در آنها گزارش نشده، مقررات سخت قرنطینه‌ای برقرار است.

در ایران، بعد از سال‌ها قرنطینه اولین بار در بهار ۱۳۶۸ از کرج گزارش شد و در حال حاضر از بیماری‌های مهم قرنطینه داخلی است در حالیکه به سرعت مرزهای قرنطینه را در هم شکسته و در حال پیشروی است. این بیماری اکنون در استآنهای تهران، آذربایجان، قزوین، زنجان و... خساراتی در ‌پی دارد.

خسارت این بیماری اصولا متوجه خانواده گیاهان Rosaceae (درختان به، سیب، گلابی، گل‌سرخ و سایر گیاهان زیتنی این تیره و به تازگی گیاه خاکشیر) بوده و عامل بیماری باکتری Erwinia amylovora از خانواده‌ Entrobacteriaceae است. جنس‌های مهمی از باکتری‌ها از جمله جنس مشهور سالمونلا که از باکتری‌های بیماری‌زای انسانی و جانوری است در این خانواده جای می‌گیرند.

● علائم بیماری

درختان مبتلا به آتشک مجموعه‌ای از علائم را نشان می‌دهند. به‌طور کلی سه نوع علائم قابل تشخیص است و زمان آلوده‌شدن درخت و اندامی که آلوده شده تعیین‌کننده نوع نشانه بیماری است. اولین نشانه‌ای که آشکار می‌شود، سوختگی شکوفه‌هاست که بلافاصله پس از باز شدن گل‌ها صورت می‌گیرد.
در مراحل اولیه آلودگی، گل‌ها ظاهری آبسوخته پیدا کرده و به سرعت سیاه می‌شوند. عموما کل شکوفه‌های یک خوشه دچار سوختگی شده و می‌میرند.

سوختگی شاخه‌ها بارزترین نشانه این بیماری است که یک تا چند هفته بعد از ریختن گلبرگ‌ها قابل مشاهده است. در این مرحله برگ‌ها و شاخه‌های آب‌دار نیز به‌ قهوه‌ای تا سیاه تغییر رنگ داده و سر‌شاخه‌ها به سمت عقب خم شده، حالت سر عصایی به خود می‌گیرند.

در ادامه فصل با گرم شدن هوا، روی همین شاخه‌ها می‌توان تراوشات باکتریایی (Ooz) را دید که به‌صورت قطرات ریز چسبناکی ترشح می‌شوند. در شرایط مساعد، آلودگی به شکل شانکر به سمت پایین (تنه درخت) توسعه یافته و در کل، درخت ظاهری سوخته در آتش پیدا می‌کند.

نشانه‌ها روی میوه هم قابل مشاهده است به‌ طوری‌كه میوه‌های درختان بیمار- اگر در مراحل اولیه آلوده شوند- کوچک، تیره رنگ و چروکیده می‌مانند و - اگر دیرتر آلوده شوند- زخم‌های قرمز قهوه‌ای تا سیاه رنگ را روی سطح آن می‌توان دید.

روی این میوه‌ها هم می‌توان تراوشات باکتری را دید؛ به‌خصوص اگر هوا گرم و مرطوب باشد. اگر پایه درخت به بیماری حساس باشد(مانند درخت به)، کل درخت پژمرده شده و خواهد مرد. نشانه‌های بیماری را حتی در زمستان به صورت برگ‌های خشکیده روی درخت می‌توان دید.

● چرخه بیماری

ر فصل زمستان باکتری عامل بیماری را در شانکرهای ایجاد شده در شاخه‌ها می‌گذراند و در بهار با گرم شدن هوا دوباره فعال شده و خود را همراه تراوشاتی به سطح درخت می‌رساند. حشراتی مانند زنبور‌عسل که جذب این تراوشات می‌شوند و نیز قطرات باران عامل مهمی در انتقال باکتری‌ها به گیاه و ایجاد بیماری جدید هستند.
این انتقال از راه گل‌ها و نیز زخم‌های ناشی از نیش حشرات یا تگرگ و... صورت می‌گیرد و برای همین است که اولین نشانه‌های بیماری در شکوفه‌ها خود را نمایان می‌کند.

سپس باکتری پس از استقرار و تکثیر، راه خود را داخل درخت یافته و به طور سیستمیک در درخت منتشر می‌شود. در حرکت به سمت سرشاخه‌ها، آنها را خشکانده و در حرکت به‌ سمت تنه با ایجاد شانکر در آخر فصل خود را برای زمستان‌گذرانی آماده می‌کند.

گاهی این شانکرها به حدی توسعه می‌یابند که درخت مجالی برای ادامه زندگی نمی‌یابد و از پای در‌ می‌آید؛ این زمانی است که پاتوژن تمام درخت را آلوده کرده باشد.

● راه‌های مبارزه

بهترین راه برای کنترل آتشک، راهکارهای تلفیقی است که شامل عملیات باغبانی (که باعث کاهش حساسیت درختان و جلوگیری از انتشار بیماری در باغ شود)، تلاش برای کاهش میزان اینوکولوم اولیه در باغ و سمپاشی در زمان مناسب با باکتری‌کش‌ها برای پیشگیری از بیماری در زمانی که شرایط برای ایجاد بیماری مهیاست.
موثرترین کار در این مورد برای کاهش گسترش بیماری، اجتناب از کاشت پایه‌ها و ارقام حساس است. رقم‌های خیلی حساس سیب شامل موتسو، جوناتان و رم بیوتی، فیجی،‌ با حساسیت زیاد خود به بیماری، ترکیب خطرناکی را در باغ در زمانی که بیم اپیدمی بیماری می‌رود، می‌سازد چراکه اینچنین درختانی در اثر بیماری خواهند مرد. بیشتر ارقام مردم‌پسند گلابی نیز حساسیت بالایی به آتشک دارند.

سوختگی شاخه‌ها یکی از نشانه‌های معمول روی شاخه‌های جوان و آبدار است. بنابراین شیوه‌های هرس و استفاده کمتر از کودهای نیتروژنی که به کاهش رشد شاخه‌ها می‌انجامد، برای جلوگیری از این مرحله‌ بیماری اهمیت دارد. پیشرفت بیماری در داخل پیکره‌ درخت با هرس شاخه‌های آلوده در اوایل تابستان؛ یعنی درست زمانی که تازه آلوده شده‌اند به حداقل می‌رسد.

این‌کار به‌خصوص در مورد درختان جوان و کوتاه مهم است زیرا در این حالت فاصله شاخه‌های آلوده با تنه بسیار کم است. قطع شاخه‌ها باید از فاصله ۲۰ تا۳۰ سانتی‌متری زیر حاشیه محل آلودگی باشد. ضدعفونی وسایل هرس با الکل یا هیپوکلرید سدیم (وایتکس) بعد و قبل از بریدن هر شاخه نباید فراموش شود.

کنترل موثر حشرات با قطعات دهانی زننده- مکنده مثل شته‌ها، زنجره‌ها و پسیل گلابی به کاهش روند توسعه بیماری در مرحله سوختگی شاخه‌ها کمک می‌کند.

● کاهش اینوکولوم

منبع اینوکولوم اولیه باید با هرس و جدا کردن شاخه‌های آلوده و نیز قسمتی از تنه که نشانه‌های شانکر را بروز می‌دهد در طول فصل زمستان کاهش یابد.
سمپاشی با باکتری‌کش‌های سمی در زمان باز شدن غنچه‌های گل یا کمی بعد از آن به کاهش باکتری‌های تولید شده در شانکرهای زمستانه کمک می‌کند.

در باغی که سابقه بیماری آتشک را دارد شاخه‌هایی که رنگ آنها زرد نارنجی است باید یک تا دو هفته بعد از ریزش گلبرگ‌ها از درخت جدا شوند. این کار به‌خصوص زمانی مفید است که بیماری در مرحله سوختگی شکوفه‌ها کنترل شده و بنابراین شانکرها منبع اصلی آلودگی برای گسترش بیماری در تابستان محسوب می‌شوند.
جدا کردن شاخه‌های گوشتی و آبدار به محض ظهور اولین نشانه‌ها در آنها به محدود شدن انتشار و گسترش بیماری کمک خواهد کرد. اما این اقدام زمانی موثر است که با دقت در چند هفته اول بعد از گلدهی دنبال شود.

درمان به وسیله آنتی‌بیوتیک (Bacteriocide Spray):

بیشتر اپیدمی‌های خطرناک و جدی آتشک زمانی اتفاق می‌افتد که گل‌ها آلوده شوند. آنتی‌بیوتیک‌های مشخصی وجود دارند که می‌توانند در محافظت از گل‌ها در برابر آلودگی نقش داشته باشند. این مواد باید درست زمانی که گل‌ها ظاهر می‌شوند به کار روند.

سیستم‌های مختلفی برای تعیین زمان مناسب استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها طراحی شده است. بیشتر این سیستم‌ها براساس دما (معمولا بیش از ۳/۱۸ درجه سانتیگراد که در این حالت تجمع باکتری هنوز به حد آستانه عفونت نرسیده است) کار می‌کنند.

بعد از این مرحله بارش باران لازم است تا باکتری را به محل‌هایی که بتواند از آنجا وارد گیاه شود، برساند. بنابراین آنتی‌بیوتیک باید قبل یا بعد از بارش صورت گیرد تا در زمان بارندگی جمعیت باکتری زیر آستانه آلودگی باشد. آنتی‌بیوتیک‌ها در مرحله سوختگی شاخه‌ها در طول تابستان تاثیری ندارند و به‌کارگیری آنها برای محافظت توصیه نشده است.

آنتی بیوتیک‌هایی که برای درمان این بیماری مورد استفاده هستند شامل Streptomycin و Terramycin می‌شود. مورد اخیر به‌خصوص روی گلابی مصرف دارد. در مناطقی که مصرف استرپتومایسین مجاز نیست، می‌توان از Tetracyclin و Flumequin استفاده کرد.

البته گفتنی است مصرف آنتی‌بیوتیک در گیاه‌پزشکی و درمان بیماری‌های گیاهی، محدودیت‌هایی دارد. یکی از این محدودیت‌ها، مقاوم شدن باکتری‌ها به آنتی‌بیوتیک‌هاست که این مقاومت شامل باکتری‌های بیماری‌زای انسان نیز می‌شود که این امر خود منجر به اختلال در کنترل بیماری‌های انسان و حیوانات به دلیل حضور مداوم آنتی‌بیوتیک در طبیعت می‌شود. برای همین مصرف این مواد در گیاه‌پزشکی باید درنهایت دقت و با لحاظ کردن احتیاط فراوان همراه باشد.

نهایت اینکه بیماری آتشک اکنون در ایران، به یکی از مهم‌ترین بیماری‌های گیاهی کشور تبدیل شده و ریشه‌کنی و جلوگیری از گ سترش این بیماری خطرناک باید مورد توجه مراکز تحقیقاتی و دانشگاه‌های کشور قرار گیرد.
انجام تحقیقات در زمینه بیماری‌زایی پاتوژن عامل بیماری، اپیدمیولوژی، شیوه‌های پیشگیری و درمان بیماری نیازمند صرف وقت و هزینه از سوی مراکز تحقیقات کشور است و امید که روندی که برای مطالعه جنبه‌های مختلف بیماری در کشور وجود دارد، ادامه یافته و بلکه با سرعت بیشتری پیگیری شده و با کمک صاحب‌نظران و متخصصان بیماری‌شناسی گیاهی این بیماری در کشور ریشه‌کن شده و درختان از آتش بیماری نجات یابند.

مهدی میرزایی
منابع:
ــ بیماری‌های سیب و گلابی؛ ا.ل.جونز. ترجمه سید محمد اشکان. مرکز نشر دانشگاهی
ــ عوامل بیماری‌زا و بیماری‌های مهم گیاهی ایران؛ دکتر ابراهیم بهداد، نشر یادبود اصفهان
Wayne F.Wilcox; “Fire Blight” Cooperative extension; the friut crops