شرح: استان يزد به دليل بارش اندك، نوسان درجه حرارت، تبخير زياد، پايين بودن سطح آب هاي زيرزميني و نامساعد بودن خاك ها با كمبود پوشش گياهي روبه رو است به علاوه استفاده بي رويه مردم از اين پوشش ناچيز، موجب نابودي پوشش گياهي اين منطقه مي شود. بوته كني، تهيه زغال چوب و چراي بسيار و عدم رعايت اصول درست كشاورزي، از عواملي است كه سبب كاهش پوشش گياهي استان مي شود. محتوا: در آثار تاريخي از جنگل هاي بزرگ گز، قيج، تاغ و مراتع سرسبز پهناور دامنه شيركوه ياد شده است كه به جز چند ناحيه محدود همه آنها از بين رفته اند. گياهان اين سرزمين با شرايط خشكي وكويري سازگاري پيدا كرده اند و مي توانند بدون باران، مدت درازي دوام بياورند.
گياهان يك ساله نيز دراين بيابانها وجود دارند كه با خشكي و گرماي تابستانهاي دراز سازش يافته اند. بذر گياهان يك ساله مي توانند سالها به حالت خواب به سر برده و با بارش باران شروع به رشد كنند. از اينرو در سال هايي كه در كوير باران زياد مي بارد، سراسر بيابان پوشيده از گل هاي وحشي مي شود.
تا كنون گونه هاي گياهي تاغ، قيج، گز، ديرينه، ريپس، چرخان، اشنان، اسگنبيل، سبد، گون، خارشتر، بادام كوهي، پدن و اسپند، در اين منطقه شناخته شده است كه پوشش گياهي عمده استان يزد به شمار مي رود. اين گياهان از پايدارترين گونه هاي كويري هستند كه مي توانند در برابر كم آبي و توفانهاي شديد و وزش شن هاي روان پايداري نمايند. استان يزد در حال حاضر استعداد رويش گياهي مطلوبي ندارد و بايستي به منظور نگاه داشتن پوشش گياهي موجود از نابودي آنها جلوگيري به عمل مي آورد.
کنکاش منابع طبيعي استان یزد
منابع طبيعي در استان خشک و کويري يزدکه با تهديدهاي جدي و محدوديت شديد منابع آب و خاک (خاک زنده و قابل زيست) مواجه بوده و جدالي وقفه ناپذير با طبيعت ناسازگار پيرامون دارد از اهميت فوق العاده برخوردار است.
هر چند وضعيت يکساني از نقطه نظر تراکم پوشش هاي گياهي در استان وجود ندارد اما نوع پوشش گياهي را بيشتر گياهان سازگار با شرايط کويري و اراضي شور تشکيل مي دهند که عمدتاً عبارتند از قيچ، درمنه، گون، اسپند، پسته وحشي، تاغ، گز، خارشتر، اشنان و بعضي از گياهان صنعتي و داروئي مانند انغوره، کتيرا، کندر، آويشن و زيره.
از نقطه نظرتراکم پوشش گياهي، اطراف روستاي ندوشن و دامنه هاي شيرکوه و نواحي اطراف چاهک و شهرياري از موقعيت مناسبتري برخوردار هستند.
به غير از پوشش طبيعي گياهي در پاره اي از مناطق استان از جمله کفه هاي ابرکوه، مروست، هرات، سياه کوه، بافق، دره انجير و بهاباد با کاشت درختچه هاي تاغ و گز و آتريپلکس مبادرت به ايجاد جنگلهاي دست کاشت شده است که در جلوگيري از روند بيابان زدائي و مهار شنهاي روان اثرات بسيار نيکوئي داشته و استان همچنان نيازمند توجه جدي به اين بخش (مرتع و آبخيز داري و حفظ محيط زيست) است.
پوشش گیاهی مناطق کویری و بیابانی استان یزد
مناطق کویری بدلیل وجود خاک شور دارای پوشش گیاهی منحصر بفردی می باشند. گیاهانی که در این مناطق رشد می کنند، گیاهانی شور پسند هستند که علاوه بر جلوگیری از فرسایش و حفظ خاک نمادی از استقامت در گرمای کویر هستند که عمده گیاهان در مناطق کویری می توان موارد ذیل نام برد:
آويشن (گياه صنعتي و داروئي) ، اسپند( اسفند)، اسطوخودوس، اسفناج ، اسفناج وحشی ( آنزيپلکس)، اسگنبيل ، اشنان ، انجیر صخره ای، انغوره (گياه صنعتي و داروئي) ، ايباريجه ، بادام کوهی ، باریجه ، پدن ، پرند ، پسته وحشی ، پيچك صحرايي ، تاغ (درخت- درختچه) ، چرخان ، خارشتر ، درمنه ، درمنه دشتی ، دم گاوی ، ريپس، ریش بز ، ریواس ، زعفران ، زيره(گياه صنعتي و داروئي) ، سبد ، سنبل الطیب ،سیاه شور ، شور بیابانی ،صبر زرد، قدومه( تخمه سرخو ) ، علف شور الوان ، علف شور الوان (علف مار - کَوَر - کَبَر – خاورک)،علف هفت بند ،قاصدك ، قدومه ،قره داغ ،قيچ، کتيرا(گياه صنعتي و داروئي)، کلبیت ،کندر(گياه صنعتي و داروئي)، کنگر صحرایی، كوشاد،كوشاد (ژانسيان) ، گز (درختچه)، گل شوره زار، گون ، مریم گلی ( گل تلخو ) ، نتر، نخل(درخت)، نخودوک، نسی
پوشش جانوری استان یزد به لحاظ تنوع گونه‌هاي زيستي و فراواني جمعيت حيات وحش در كشور شاخص است.در زيستگاه حيات وحش يزد، شرايط لازم از لحاظ امنيت، غذا و آب فراهم شده و داراي گونه‌هاي قوچ، ميش، كل، بز، آهو و جبير و پرندگاني مانند كبك ،هيهو و با قرقره و گونه‌هاي در معرض تهديد و انقراض‌نظير هوبره، جبير، يوزپلنگ و گورخر است.
در طول تاريخ ، گونه‌هاي گياهي و جانوري فراواني در استان وجود داشته كه بر اثر تخريب زيستگاه يا شكار بي‌رويه، نسل آنها منقرض شده و يا در لبه انقراض قرار گرفته‌است.
دو سوم جمعيت ۷۰راسي يوزپلنگ آسيايي دنيا در استان يزد وجود دارد كه بيشترين تعداد اين گونه حيواني در استان در مناطق حفاظت شده كوه بافق دره انجير و نايبندان طبس نگهداري مي‌شوند.
برآوردهوبره‌هاي موجود پايگاه تحقيقاتي هوبره را نيز حدود يكهزار قطعه محاسبه شده است که وجود اين تعداد پرنده كه در زمره پرندگان نادر دنيا محسوب مي شود از لحاظ استقرار دائمي و بومي بودن، اهميت ويژه‌اي دارند.
گونه پستانداران در استان یزد
آهو،بز، بز وحشی، پلنگ ، جبیر، خارپشت بیابانی، خارپشت، خرگوش ، خفاش، روباه ، روباه شنی، سياه گوش،
شتر، قوچ ، کاراکال، کفتار ، کل، گربه شنی ، گرگ ، گورخر، گوزن ایرانی، گوزن زرد ؛ موش خاردار، موش صحرایی،
موش کور، یوزپلنگ، میش،میش، هوی ایرانی،
گونه پرندگان در استان یزد
آنقوت،ابيا، اسكوا، بادخور، باز، بال لاكي، بلبل خرما، بلدرچین، بندپایان، بوتیمار، بوچانگاه، پري شاهرخ، تیهو، جغد، چرخ، چرخ‌ريسك، چکاوک، خفاش، دارخــزك، دم جنبانک، زاغ بور، زنبور خور، سار، سبزقبــا، سهره، سياه خروس، شاهین، شتر مرغ، شهد خور، صعوه، عقاب، فلامینگو، کبک، کبوتر، کوکر، كاكايي، كشيم، كمـر كلي، گنجشک، ليكو، مرغ جیرفتی، مرغابی كله سبز، مگس گير، هوبره، كبك ، قرقره
گونه خزندگان در استان یزد
لاک پشت، بزمجه، مارهای سمی، افعی و مارجعفری. مارهای سمی – مارهای غیرسمی – مارهای نیمه سمی - مارمولک
گونه بندپایان در استان یزد
پروانه، پشه، حلزون، سنجاقک، عقرب، کرم خاکی، کفش دوزک، مگس، ملخ، مورچه، موریانه
منبع
گياهان يك ساله نيز دراين بيابانها وجود دارند كه با خشكي و گرماي تابستانهاي دراز سازش يافته اند. بذر گياهان يك ساله مي توانند سالها به حالت خواب به سر برده و با بارش باران شروع به رشد كنند. از اينرو در سال هايي كه در كوير باران زياد مي بارد، سراسر بيابان پوشيده از گل هاي وحشي مي شود.
تا كنون گونه هاي گياهي تاغ، قيج، گز، ديرينه، ريپس، چرخان، اشنان، اسگنبيل، سبد، گون، خارشتر، بادام كوهي، پدن و اسپند، در اين منطقه شناخته شده است كه پوشش گياهي عمده استان يزد به شمار مي رود. اين گياهان از پايدارترين گونه هاي كويري هستند كه مي توانند در برابر كم آبي و توفانهاي شديد و وزش شن هاي روان پايداري نمايند. استان يزد در حال حاضر استعداد رويش گياهي مطلوبي ندارد و بايستي به منظور نگاه داشتن پوشش گياهي موجود از نابودي آنها جلوگيري به عمل مي آورد.
کنکاش منابع طبيعي استان یزد
منابع طبيعي در استان خشک و کويري يزدکه با تهديدهاي جدي و محدوديت شديد منابع آب و خاک (خاک زنده و قابل زيست) مواجه بوده و جدالي وقفه ناپذير با طبيعت ناسازگار پيرامون دارد از اهميت فوق العاده برخوردار است.
هر چند وضعيت يکساني از نقطه نظر تراکم پوشش هاي گياهي در استان وجود ندارد اما نوع پوشش گياهي را بيشتر گياهان سازگار با شرايط کويري و اراضي شور تشکيل مي دهند که عمدتاً عبارتند از قيچ، درمنه، گون، اسپند، پسته وحشي، تاغ، گز، خارشتر، اشنان و بعضي از گياهان صنعتي و داروئي مانند انغوره، کتيرا، کندر، آويشن و زيره.
از نقطه نظرتراکم پوشش گياهي، اطراف روستاي ندوشن و دامنه هاي شيرکوه و نواحي اطراف چاهک و شهرياري از موقعيت مناسبتري برخوردار هستند.
به غير از پوشش طبيعي گياهي در پاره اي از مناطق استان از جمله کفه هاي ابرکوه، مروست، هرات، سياه کوه، بافق، دره انجير و بهاباد با کاشت درختچه هاي تاغ و گز و آتريپلکس مبادرت به ايجاد جنگلهاي دست کاشت شده است که در جلوگيري از روند بيابان زدائي و مهار شنهاي روان اثرات بسيار نيکوئي داشته و استان همچنان نيازمند توجه جدي به اين بخش (مرتع و آبخيز داري و حفظ محيط زيست) است.
پوشش گیاهی مناطق کویری و بیابانی استان یزد
مناطق کویری بدلیل وجود خاک شور دارای پوشش گیاهی منحصر بفردی می باشند. گیاهانی که در این مناطق رشد می کنند، گیاهانی شور پسند هستند که علاوه بر جلوگیری از فرسایش و حفظ خاک نمادی از استقامت در گرمای کویر هستند که عمده گیاهان در مناطق کویری می توان موارد ذیل نام برد:
آويشن (گياه صنعتي و داروئي) ، اسپند( اسفند)، اسطوخودوس، اسفناج ، اسفناج وحشی ( آنزيپلکس)، اسگنبيل ، اشنان ، انجیر صخره ای، انغوره (گياه صنعتي و داروئي) ، ايباريجه ، بادام کوهی ، باریجه ، پدن ، پرند ، پسته وحشی ، پيچك صحرايي ، تاغ (درخت- درختچه) ، چرخان ، خارشتر ، درمنه ، درمنه دشتی ، دم گاوی ، ريپس، ریش بز ، ریواس ، زعفران ، زيره(گياه صنعتي و داروئي) ، سبد ، سنبل الطیب ،سیاه شور ، شور بیابانی ،صبر زرد، قدومه( تخمه سرخو ) ، علف شور الوان ، علف شور الوان (علف مار - کَوَر - کَبَر – خاورک)،علف هفت بند ،قاصدك ، قدومه ،قره داغ ،قيچ، کتيرا(گياه صنعتي و داروئي)، کلبیت ،کندر(گياه صنعتي و داروئي)، کنگر صحرایی، كوشاد،كوشاد (ژانسيان) ، گز (درختچه)، گل شوره زار، گون ، مریم گلی ( گل تلخو ) ، نتر، نخل(درخت)، نخودوک، نسی
پوشش جانوری استان یزد به لحاظ تنوع گونه‌هاي زيستي و فراواني جمعيت حيات وحش در كشور شاخص است.در زيستگاه حيات وحش يزد، شرايط لازم از لحاظ امنيت، غذا و آب فراهم شده و داراي گونه‌هاي قوچ، ميش، كل، بز، آهو و جبير و پرندگاني مانند كبك ،هيهو و با قرقره و گونه‌هاي در معرض تهديد و انقراض‌نظير هوبره، جبير، يوزپلنگ و گورخر است.
در طول تاريخ ، گونه‌هاي گياهي و جانوري فراواني در استان وجود داشته كه بر اثر تخريب زيستگاه يا شكار بي‌رويه، نسل آنها منقرض شده و يا در لبه انقراض قرار گرفته‌است.
دو سوم جمعيت ۷۰راسي يوزپلنگ آسيايي دنيا در استان يزد وجود دارد كه بيشترين تعداد اين گونه حيواني در استان در مناطق حفاظت شده كوه بافق دره انجير و نايبندان طبس نگهداري مي‌شوند.
برآوردهوبره‌هاي موجود پايگاه تحقيقاتي هوبره را نيز حدود يكهزار قطعه محاسبه شده است که وجود اين تعداد پرنده كه در زمره پرندگان نادر دنيا محسوب مي شود از لحاظ استقرار دائمي و بومي بودن، اهميت ويژه‌اي دارند.
گونه پستانداران در استان یزد
آهو،بز، بز وحشی، پلنگ ، جبیر، خارپشت بیابانی، خارپشت، خرگوش ، خفاش، روباه ، روباه شنی، سياه گوش،
شتر، قوچ ، کاراکال، کفتار ، کل، گربه شنی ، گرگ ، گورخر، گوزن ایرانی، گوزن زرد ؛ موش خاردار، موش صحرایی،
موش کور، یوزپلنگ، میش،میش، هوی ایرانی،
گونه پرندگان در استان یزد
آنقوت،ابيا، اسكوا، بادخور، باز، بال لاكي، بلبل خرما، بلدرچین، بندپایان، بوتیمار، بوچانگاه، پري شاهرخ، تیهو، جغد، چرخ، چرخ‌ريسك، چکاوک، خفاش، دارخــزك، دم جنبانک، زاغ بور، زنبور خور، سار، سبزقبــا، سهره، سياه خروس، شاهین، شتر مرغ، شهد خور، صعوه، عقاب، فلامینگو، کبک، کبوتر، کوکر، كاكايي، كشيم، كمـر كلي، گنجشک، ليكو، مرغ جیرفتی، مرغابی كله سبز، مگس گير، هوبره، كبك ، قرقره
گونه خزندگان در استان یزد
لاک پشت، بزمجه، مارهای سمی، افعی و مارجعفری. مارهای سمی – مارهای غیرسمی – مارهای نیمه سمی - مارمولک
گونه بندپایان در استان یزد
پروانه، پشه، حلزون، سنجاقک، عقرب، کرم خاکی، کفش دوزک، مگس، ملخ، مورچه، موریانه
منبع
